Бүгінгі ұрпаққа Келденбайдай әншінің еңбегі – тек үлгі емес, аманат.
Оның айтуынша, санада рефлексияның болмауынан ауыл қазағы прогресшіл мәдениетті қабылдай алмайтын, тілді, мәдениетті дамыту хақында айтылған жаңа ой мен идеяның мәнін түсінуге интеллекті жетпейтін, сонысымен өз жолына өзі көлденең тұрып алғанын білмейтін...
«Асыл мұра» жинағы – ұлттың рухани байлығын сақтап, кейінгі ұрпаққа жеткізудің төте жолы.
Былтырдан бастап Қазақстанда Наурыз мейрамы жаңа форматта, «Наурызнама» онкүндігі ретінде 14-23 наурыз аралығында аталып өтіледі. Сондықтан бүгін – Тазару күні.
Қазақ халқы ұлттық спорт арқылы әскери дайындығын жетілдіріп, ұрпағын ерлікке, батылдыққа тәрбиелеген.
«Қаныш Сәтбаев халықтың музыкалық мұрасының өте білгірі болған еді…»
Жоба үйлестірушісінің сөзінше, 2014 жылға дейін бұл жерлерде тарихи қорғандар болғаны ғылыми дәлелденген. Әрі жергілікті әкімдіктің «жауабын» жоққа шығарды.
Жақында ғана Ғылым және жоғары білім министрі Саясат Нұрбек Үкімет отырысынан кейін брифинг өткізіп, «Болашақ» бағдарламасы бойынша енгізілген соңғы өзгерістерін жеткізді. Тыңдаған жұрттың құлағының құрышын қандырып, ойлағанның ойын шындай түскендей болды...
Үш ішекті домбыра – қазақтың дәстүрлі музыкалық аспабы, еліміздің рухани мәдениетінің ажырамас бөлігі.
Қазір ұлттық сана-сезімнің жаңғыруымен бірге Жыл басы да жалпыұлттық деңгейде атап өтіле бастады.
Мұқан Төлебаевтың «Біржан-Сара» операсы мен «Коммунизм таңы» кантатасы – ұлттық мәдениеттің биік шыңы, кәсіби музыканың қалыптасуындағы маңызды белестер.
8 наурыз – мейірімділік пен жылулықтың және әдемілік пен сұлулықтың мерекесі. Дәл осы күні аруларды құттықтай отырып, оларға деген ықылас-ілтипатымызды білдіреміз.
Біз бұл жолғы мақаламызда Назарбаев университетіндегі Гүлнұр Калимулдина, Мүнзия Әбутәліп, Әсем Жакупова есімді жас ғалымдарды сөзге тартып, олардың ғылыми жұмысын көпке таныстыруды жөн көріп отырмыз.
Күй үнімен күлдіретін, күңірентетін, қуантатын, жылататын, өлтіретін, тірілтетін дәуір болған шығар…
Өйткені жастардан «Қай тілді үйренгіңіз келеді?» деп сұраса, көбі бірінші кезекте ағылшын тілін атайды.
«Күләш маған қарап, көзін жарқ еткізіп, «Гәкку, Гәкку!» деп әуендетіп жіберді». Евгений Брусиловский
«Әрбір домбыра тартушы өзінің шығармашылық әдісі есебінде оң қолдың қағысының тәсілдерін насихаттайды», – дейді Ахмет Жұбанов.
Өзіміз көріп үлгермеген өнерпаздар жайлы білгіміз келіп, теле-радио қорлардан әдейі іздеп жүретін әдетіміз бар.
Өркениет ошағына айналған кез келген дамыған мемлекеттер – қалай десеңіз де, өткенінен сабақ алған, бағзы мұрасын аялап ұстап отырған елдер. Қажет десеңіз, бұл көштегі қоғамда ең басты құндылық – тарихи мұра. Ал бізде ше?..
Кәсіби музыканттар «Дударай» әні жайында ақиқатты біледі. Жүрген жерінде айтып-ақ жүр. Енді бұл шынайы деректі қарапайым көрермен мен оқырман да білуі тиіс.
Ермұхан Бекмаханов «Қазақ КСР тарихы» кітабының Кенесары Қасымұлына қатысты тарауын жазып, кітап баспадан 1943 жылдың жазында Алматыда жарық көрді.
Мұхаметжан Тынышбайұлының құнды еңбегі бұған дейін 1925 жылы түпнұсқасы «Материалы к истории киргиз-казахского народа» деген атаумен орыс тілінде жарық көрген. Ал оның дәл бір ғасырдан соң қазақша «сөйлеуі» тегіннен-тегін емес.
Музыка археологиясы – көне музыкалық аспаптарды зерттеп, зерделейтін ғылым.
«Кіндігімнің жас қаны, Тамған жері ауылым…», – деп оқи бастасаңыз міндетті түрде әндете жөнелесіз. Баяғыда-ақ халық әніне айналған бұл шығарма ұлт мұрасына айналғанына 60 жылдай уақыт өтіпті. Десе де туындыны білгенімен, авторы кім екенінен көп адамның х...
Бүгінгі кейіпкеріміз – Алмагүл Әбілдина Серікқызы. Жасы алпыс шамасында, қарттар үйінде тігінші болып қызмет етеді. Бұл қызметте жүргеніне екі жылдың жүзі болған. Негізі оның бұл мекемеде жұмыс істегеніне – 29 жыл. Әуелде жұмысын тігіншіліктен бастаған ол...
Бүгінде домбыра мен қобызды білмейтін қазақ жоқ шығар. Біреуі аспаптарда ойнай алады, кейбірі қолына ұстап көрген, тіпті болмаса түрін көріп, үнін естігені анық.
Әрине, күйшілік өнердегі барлық жетістік пен кемшілік айтылды деуден аулақпыз. Біздікі тек «қазан қақпағының шетін ашып көру» ғана.
Оның ғылым жолы Қазақ ұлттық университеті, содан кейін Сингапурдағы Наньян технологиялық университетінде ғылыми қызметкер ретінде жұмыс істеуден басталған.
Төлеген Момбековтің «Салтанат» атты атақты күйі бар. Оны естімеген қазақ жоқ шығар. Күйдің атын білмесеңіз де, толық тыңдамасаңыз да әйтеуір құлағыңыздың ұшымен іліп қалғаныңыз анық. Бұл – күй үшін де, күйші үшін де үлкен бір бақыт.
Жиырмасыншы ғасырдың басы – орыс қоғамында саяси-әлеуметтік тұрғыдан айтарлық өзгеріске толы уақыт. Тек орыс қоғамы емес, оның «салқыны» біздің қазақ қоғамына да тимей қоймады.
Балалар үйінде тәрбиеші болып істегеніне 40 жылға жуықтаған Бәтеш Есилбаева тәрбиеленушілердің бәрі өз баламдай болып кетті дейді. Астанадағы Сейфуллин көшесінің бойында орналасқан «Өмірлік қиын жағдайдағы балаларды қолдау орталығының» тәрбиешісі қызметін...
Белгілі бір тұлғалардың бастамасынан кейін тарихи өзгерістер болары анық. Бұл – ақиқат. Қазақ музыка тарихында ондай мысалдар аз емес, бүгінгі әңгіме соның бірі жайлы.
Биыл Алаш арыстарының бірі Міржақып Дулатұлының туғанына – 140 жыл.
Тіл – белгілі бір ұғымды, затты, түсінікті белгілейтін және дыбыстауы бар ортақ қабылданған таңбалар жүйесі.
Бұл үзіндіден түсінгеніміз, ән мен күйімізді жинау Александр Викторовичке ұсыныс Орынборда жүргенде түскенін көреміз.
Өзіміздің көзіміз жеткен, басқа фотосуреттермен салыстыра, өзгелермен ақылдаса отырып қана танылған өнерпаздардың есімін атап кеттік.
Қазақтың байырғы заманнан келіп, ұлтпен егіз ғұмыр кешкен екі өнер болса, оның бірі күй тарту дәстүрі. Қазақ қуанышы мен қайғысын, күлкі мен назын осы күйге сала білген. Домбырамен жеткізе білген. Бүгінгі заманда да күйшілік өнер жалғасып келеді. Осы орай...
Оның оң қолы домбыраның шанағын шулатпай, саусақтарын оңды-солды сілтемей, қос ішекті тура қағады.
Әдетте қарттар үйіне ұяттан безген ұл-қыздар әке-шешесін тастайды деген түсінік қалыптасқан. «Шапағат» арнаулы әлеуметтік қызмет көрсету орталығы директорының орынбасары Шерхан Маратұлы мұны ескіден қалған стереотип деп санайды. «Ескіліктің көлеңкесінде қ...
Биыл – ақын, мемлекет қайраткері Сәкен Сейфуллиннің туғанына 130 жыл. Осыған орай оқырмандарға бір дүние ұсынсақ деп жүргенімізге көп болды.
Байқағанымыз, Анталия көне мен жаңаны, ескі мен заманауиді сәтті ұштастыра білген екен. Сан ғасырлық тарихы бар тастардың жанында коммерциялық нысандар өзара үйлесімді.
Көшеней жыраудың дауысын естігенде бүгінде «рух» деп жүргеннің не нәрсе екенін еміс-еміс шырамыта бастағандай боласыз.
Жақында ғана «Кедергісіз келешек» жобасының аясында тағдырдың тауқыметін тартса да, мойымай, үнемі алға ұмтылып, өзінің ынта-жігерімен көпке үлгі болған мүмкіндігі шектеулі жандарға «Жан Шуақ» қоғамдық сыйлығы табысталды. Он жетінші рет өткізіліп отырған...
Еңбек ІХ-Х ғасырда жазылғанын ұмытпайық.
Қаныш Сәтбаевтың ән қоржыны осымен ғана шектелмейді. Ғалым айтқан басқа әндер жайлы Медеу Сәрсеке өз еңбегінде жазып кеткен.
Қасенов Әбікеннің репертуарында елу-алпысқа жуық күй бар екен. Солардың біразы жазылса да, көп күйлер әлі де граммафон пластинкасына түспеген.
Бүгінде Жаманқараның өзі шығарған деген тоғыз күйі белгілі. Атап айтқанда, «Қарсы дау», «Ақжелең», «Кендір-Сендір», «Бейімбет Майлинге арнау», «Ауытқыма», «Көне шалқыма», «Күзембай», «Қаратамыр Қыстаубай» және «Ілме».
Базаралы Мүптекеев дәстүрлі ән мен күйді сақтап, арасын «бөтен сөзбен былғанбауын» қадағалайтын.
Арғынмын, атым Әсет арындаған, Арындап ән сала ма дарымаған? Аспанның аясында ән шалқытқан, Бұлбұлмын даусым көкте дамылдаған.
