Бұл жылумен, сумен жабдықтау, су бұру жүйелерін дамыту мәселелерін қамтиды. Жалпы, 2022 жылдың қорытындысы бойынша жылумен, сумен жабдықтау және су бұру желілерінің ұзындығы шамамен 128 мың км құраған. Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитетінің мәліметтеріне сүйенсек, желілердің 51 пайызының тозу деңгейі орташа.
Осыған дейін Мемлекет басшысы 2030 жылға қарай түрғын үй-коммуналдық шаруашылығы желілерінің тозуын 40 пайызға дейін төмендетуді тапсырған еді.
ҚР ИИДМ Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитеті төрағасының м. а. Әзімбек Пазылбекұлының айтуынша, бұған қажетті қаражат көзі анықталған. Атап айтқанда, республикалық және жергілікті бюджеттер, сондай-ақ «Инвестицияға айырбастау тарифі» бағдарламасы шеңберінде қаражат тарту көзделіп отыр.
Министрлік жылу желілерін жаңғыртуды кезең-кезеңімен іске асырмақ. Басты мақсат – жылумен жабдықтау жүйесін сауықтыру. Бірінші кезең бойынша 2023-2030 жылдар аралығында тозу деңгейі 75 пайыздан астам жылу желілерін ауыстыру ұсынылады. Екінші кезең – 2030-2040 жылға дейін тозу деңгейі 50-ден 74 пайызға дейінгі жылу желілерін ауыстыру.
– Жылумен жабдықтау желілерін дамыту мақсатында биыл барлық қаржыландыру көздері есебінен ұзындығы 560 шақырым болатын желілер жөндеуден өтті. Оның ішінде республикалық бюджеттен бөлінген 117,5 млрд теңге 134 шақырым жылу желілерін қайта жаңартуға мүмкіндік берді. 2024 жылға арналған бюджетті құру кезінде жалпы құны 68,6 млрд теңге болатын 51 жобаны іске асыру қарастырылған. Осы қаражат есебінен 89 шақырым жылу желілерін қайта жаңарту жоспарлануда, – дейді ведомство басшысы.
Биыл сумен жабдықтау және су бұру жүйелерін салуға және реконструкциялауға республикалық бюджеттен 269 млрд теңге бөлінген. Әзімбек Пазылбекұлының айтуынша, бұл жыл қорытындысы бойынша сумен жабдықтау қызметтеріне қалаларда – 98,8 пайыз және ауылдарда 96,3 пайыз қолжетімділікті қамтамасыз етпек.
– Сондай-ақ 4 мың шақырымға жуық сумен жабдықтау және су бұру желілерін салу және реконструкциялау жұмыстары жүргізіледі. Осылайша, 2025 жылдың соңына дейін қалған 25 қала мен 1 395 ауыл сумен жабдықтау қызметтеріне 100 пайыз қамтамасыз етілмек. Қосымша, су ресурстарын үнемдеу мақсатында бюджет қаражаты есебінен сумен жабдықтау, су бұру жүйелерінің өндірістік процестерін автоматтандыруды жүргізу жоспарлануда. Осылайша, бұл жұмысты табысты іске асыру судың коммерциялық және техникалық шығындарын 15-40 пайызға төмендетуге, инвестициялық шығындарды 10-15 пайызға оңтайландыруға, электр энергиясына шығындарды 15-20 пайызға қысқартуға, желілердегі апатты жағдайларды 30-50 пайызға төмендетуге және т. б. мүмкіндік береді, – дейді комитет төрағасының міндетін атқарушы.
Ведомство басшысы экологиялық мәселелерді шешу үшін 2023 жылдан 2028 жылға дейін 69 қалада кәріз-тазарту құрылыстарын салуды және реконструкциялауды жүзеге асыру жоспарланғанын жеткізді. Сонымен қатар Әзімбек Пазылбекұлы саладағы инфрақұрылымды жаңарту және жөндеу жұмыстарын жүргізу барысындағы кедергілерге тоқталды. Оның айтуынша, жылумен, сумен жабдықтау және су бұру желілерін жаңғырту жөніндегі жобаларды іске асыру кезінде құрылыс-монтаждау жұмыстары өз мерзімінде аяқталмай жатады. Мұның негізгі себебі техникалық қадағалауды айқындау мерзімінің ұзақтығы, жабдықтар мен материалдарды жеткізудің кешіктірілуі және сот процестері болып табылады.
Комитет басшысы тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы нысандарына инвестиция тарту қаншалықты деңгейде жүзеге асырылып жатқанына да тоқталып өтті.
– ТКШ секторына республикалық, жергілікті бюджеттерден, табиғи монополиялар субъектілерінің инвестициялық бағдарламаларынан және өз қаражатынан инвестициялар тартылады. Биыл Үкімет ел бойынша жылумен жабдықтау жүйелерін дамытуға нысаналы трансферттер бөлу бойынша жаңа бюджеттік бағдарлама әзірледі. Бұдан бөлек, Ұлттық экономика министрлігі іске асыратын «Инвестицияларға айырбастау тарифі» жаңа тарифтік саясаты коммуналдық салаға қосымша инвестициялар тартуға мүмкіндік береді және тозған желілер мен жабдықтарды қалпына келтіруге жол ашады, – деді ол.
Қорыта айтқанда, осы бағыттар бойынша тиісті жұмыс жалғасатын болады және Үкіметтің тұрақты бақылауында болады.
Камила ЕРКІН