BBC News ежелгі кілем тоқу дәстүрінің жаңару тенденциясы туралы жазды. Бүкіл әлемге танымал қолдан тоқылған кашмир кілемдерінің күрделі өрнектерін жасауда жасанды интеллект қалай көмектесетіні туралы Aikyn.kz британдық басылымға сүйеніп талдайды.
Кілем тоқушы. Фото carpet-gold.ru сайтынан алынды
Талим деп аталатын код жүздеген жылдар бойы кілем тоқушыларға негізгі көмекші ретінде қолданылып келеді. Мұхаммед Рафиқ Софи сегіз жасынан бастап әке жолын қуып, кілем тоқи бастаған. «Дұрыс тоқуды үйрену үшін маған бес жыл қажет болды», – дейді қазір 57 жастағы Софи мырза. Осы жарты ғасырда көп нәрсе өзгерді. Софи мырзаның айтуынша, бастапқыда бір кілем тоқуға алты айдан астам уақыт кететін.
Алдымен дизайнер болашақ кілемнің суретін салады. Содан кейін талим маманы бұл дизайнды кодтап, оны тоқу үшін кішкене бөліктерге бөліп тоқушыларға береді. Бұл код үзінділері Софи мырзаға және ол сияқты тоқымашыларға аударылып, оларға әр жіпті қайда байлау және қандай түсті пайдалану керектігі көрсетіледі.
Мұхаммед Рафиқ Софи таслим өрнектерін жасауда. Фото BBC News сайтынан алынды
Талим коды кілем жіптерін қай жерге байлау керектігін және қандай түсті қолдану керектігін көрсетеді. Әрбір бөлім тек кілемнің кішкене бөлігі болады, сондықтан бүкіл кілем жүздеген бөліктерге бөлініп тоқылады. Оларды біріктіру үшін дизайнерлер мен тоқымашылар арасында көптеген келісулер болады.
Бұл процесс қателерді анықтауды қиындатып, түзетуге көп уақытты қажет етті. Бірақ бүгінде компьютерлер процесті жеңілдетті және Софи мырза шағын кілемшені алты аптада бітіре алады.
Тоқу және түйіндерді байлау әлі де қолмен орындалады. Бірақ қазір компьютерлік бағдарламалардың көмегімен дизайн мен талим коды жылдам жасалады. Енді Софи мырза бұрынғыдай кілемнің жеке бөліктерін ғана емес, бүкіл дизайнды бірден көре алады. Кез келген ықтимал ақауларды ерте анықтауға болады, бұл уақытты үнемдейді.
«Қолмен тоқылған кілемдердегі бұл жаңалық көркем кілемдердің мәнін бұзбайды, жай ғана процесті тездетеді – дизайн тез жасалады, өте қолжетімді», – дейді Джамму және Кашмир үкіметі қолөнер және қолөнер департаментінің директоры Мехмуд Шах.
Соңғы инновациялармен бірге кілем тоқу процесіне жасанды интеллект те қолданыла бастады.
Бұл – талим кодтары. Талим коды кілем өрнектерінің дұрыс болуына көмектеседі. Фото BBC News сайтынан алынды
Аби Мэтью – деректерді талдауға маманданған компьютерлік бағдарлама жасайтын компанияның бас операциялық директоры. Оның компаниясы талим кодын түсіну үшін жасанды интеллект (ЖИ) жүйесін үйрете бастады, оған кілемдердің суреттері мен талим код сызықтарын көрсетеді.
Жасанды интеллект әлі де толық дайын емес және бұл процесс әлі де адамның араласуын қажет етеді, бірақ Мэтью мырза тоқушыларға арналған талим нұсқауларын тездетіп шығару арқылы өндірісті жылдамдату керек дейді.
«Тоқушылар жаңа үлгілерді сынап, заманауи талғамға сай классикалық тақырыптарды жаңартып, бірегей кілемдерді тапсырыспен тоқитын болады», – дейді Мэтью мырза.
Үндістан халқының әл-ауқаты өскен сайын дәстүрлі кілем тоқу индустриясына сұраныстың артқаны да жақсы байқалады.
«Тұтынушылардың талғамы өзгеріп, сәнді, берік және күтімі аз кілемдерге деген сұраныс өсті. Кілем жасаудың дәстүрлі әдістері көбінесе көп еңбекті қажет етеді және баяу – олар бүгінгі сұранысты қанағаттандыра алмауы мүмкін», – дейді Мэтью мырза.
Кашмирдегі кілем өнеркәсібінде мыңдаған адам жұмыс істейді. Фото BBC News сайтынан алынды
Джамму мен Кашмирдегі кілем өнеркәсібінде мыңдаған адам жұмыс істейді. Адитья Гупта 32 жыл бұрын Rug Republic компаниясын құрды және қазір онда шамамен 5 000 адам жұмыс істейді және айына 15 000 кілемшеге дейін шығарады. Оның айтуынша, Үндістанның кілем өнеркәсібі Түркия мен Қытайдан келген өндірушілермен қатаң бәсекеге түсуде, сондықтан өндіріске жаңа технологияларды қосу керек.
«Инновация кез келген салада маңызды, онсыз біз дами алмаймыз. Үнді кілем өнеркәсібі – бұл тек жаңа технологиялармен алға жылжу ғана емес, сонымен қатар ескі және жаңа әдістер қатар жүретін қызықты жағдай. Қазір инновация дәстүрлі әдістерді қолданатын машиналармен көшіруге болмайтын дизайнды жасауға бағытталған», – дейді ол.
Rug Republic компаниясының кілем тоқушылары. Фото BBC News сайтынан алынды
Rug Republic кілемдерді жобалау, жуу және кептіру және ылғал деңгейін бақылау үшін жаңа технологияларды енгізді. Дәстүрлі жүннен басқа, қайта өңделген джинсы, мақта және былғары сияқты материалдармен де жұмыс істейді. Барлық инновацияларға қарамастан, Гупта мырза әлі де ескі әдістерді бағалайды.
«Заттардың өндірістік жағы әлі де дәстүрлі және қолдан жасалған болуы керек, өйткені бұл тұтынушылар іздейтін басты қызығушылық».
Джамму мен Кашмирде жылына шамамен 28 миллион доллар көлемінде кілемдер мен кілем бұйымдарын өндіретін 50 000 жұмысшы жұмыс істейді. Кілем тоқу өнерінің дамуы соңғы отыз жылдан бері кілем тоқумен айналысып жүрген Фероз Ахмад Бхат сияқты қарттардың үмітін оятты. «Алғашқы жылдары табысымыз жақсы болды, жұмысқа адамдар көп келді. Содан кейін жалақы өте төмен болатын уақыт келді. Бірақ қазір жаңа әзірлемелер енгізіліп, бұл жұмыс қайтадан қарқын алды. Қазір өндіріс қайтадан өркендеп жатыр», – дейді дәстүрлі кілем тоқушы.