«Қазанат» ипподромының жанында 10 гектар аумақта ашылған «Көшпенділер Әлемі» ауылына еліміздің әр аймағынан келген ақшаңқан киізүйлер қаз-қатар тігіліпті. Сән-салтанаты жарасып, халқымыздың ұлттық салт-дәстүрін, мәдениеті мен әдет-ғұрыпын айшықтай түскен ауылға келуші көп. Көшпенділер ойынына қатысушылар мен тамашалауға келген қонақтар қазақ халқының қонақжай ниетіне дән риза. Этноауылдың көркі ерекше, тынысы бөлек. Ресми ақпарат бойынша үш күнде ауылға 70 мыңнан астам елорда тұрғындары, туристер және қонақтар келген. Оларға белсенділері мен еріктілері көмектесіп жүр. Еріктілердің киім үлгісі ерекше көз тартады. Көшпенділер ойындарының логотипі таңбаланған киім арнайы тапсырыспен тіктірілген. Ресми ақпаратқа сүйенсек, жалпы әлем елдері көз тіккен жарысқа атсалысу үшін 4,5 мыңнан астам адам ниет білдіріпті. Оның ішінде АҚШ, Түркия, Германия, Франция және Гана Республикасының азаматтары да бар.
– «World Nomad games – бұл қазақ елінің тарихын, бұрынғы салт-дәстүрлерін ғана емес, барлық түркі елдерінің салт-дәстүрін қайта жаңғыртып, барша әлемге таныстыру үшін жасалған қадам. Бұл ауқымды шараға атсалысу біз үшін зор қуаныш», – дейді бір топ ерікті жастар.
Сәні мен салтанаты жарасқан этноауылда қазақтың бай мұрасы мен көшпелі өмір салтын тамашалауға барлық жағдай жасалыпты. V Дүниежүзілік көшпенділер ойыны «Шаттық керуені» шеруімен басталып, орталық алаңға орнатылған тайқазанға еліміздің 20 аймағынан жеткізілген киелі су құйылып, ортақ қазанда дәм-тұзы жарасқан халқымыздың ынтымақ-ырысын салтанатпен паш етті. «Өнер ордасы» басты сахнасында еліміздің барлық дерлік аймағынан келген өнерпаздар «Думанды дала» концертінде өнер көрсетті.
Эноауыл аумағы ұлттық ойындарға арналған балалар ойын алаңы, халық музыкасына арналған шатыры, ашық аспан астындағы көшпелі Өркениеттер мұражайы, спорттық іс-шаралар мен ұлттық тағамдар, басты сахнасы, аймақтардың этникалық қоныстары, қолөнершілері және Шығыс базары бар үлкен қала іспетті.
– Ұлттық нақышта жасақталған ауылда тек қазақ халқының ғана емес, түгел түркінің, барша көшпенді халықтардың мәдениеті мен ұлттық әдет-ғұрпын сезінуге болады. Мұндай фестиваль жылда ұйымдастырылса да артық болмайды. Көшпенділер ойынын тамашалауға келген туристер де көп екен. Бәрінің жүзінен ерекше бір жылылық еседі. Қонақжай халқымыздың өнері мен мәдениеті оларды қатты қызықтыратыны байқалады, – деді Семейден келген Арман Есіркеп.
Шығыс базарындағы «Шеберлер ауылында» еліміздің түкпір-түкпірінен келген 200-ден астам қолөнер шеберлері өздерінің бірегей бұйымдарын таныстырып, шеберлік құпияларымен бөлісіп, қонақтарға зергерлік өнер, былғары өңдеу және керамикалық мүсін жасау бойынша шеберлік сабақтарын ұсынды. «Балалар алаңында» балаларға арналған түрлі ойын-сауық және алтыбақан маңында ұлттық сайыстар ұйымдастырылды. Ән мен биден шашу шашылып, күмбірлеген күй әуелеп, мерекенің көрігі қыза түскен. Құралайды көзге атқан мерген, аузымен құс тістеген жүйрік, күмбірлеген күй, шырқалған ән, айтыс, емен-жарқын әңгіме барлығы бар. «Көшпенділер Әлемі» этноауылында Шығыс Қазақстанның облысының киіз үйінде патшалар жазығы Берел қорғанынан, Елеке саздың қазба жұмыстарынан табылған құнды жәдігерлер қойылыпты. Ерекше көз тартар көріністі тамашалап, облыстық өлкетану мұражайының меңгерушісі Альфия Нұрланқызын әңгімеге тарттық.
– Берел, Шілікті, Елеке сазынан, көшпенділердің мәдени тұрмысынан көрініс беретін, бірегей алтыннан жасалған дүниелерді алып келдік. Келген қонақтарға шығыс өңірінің тарихы бай, тереңде екенінен мол мағлұмат бермекпіз, – деді Альфия Нұрланқызы.
Сарыарқаның сайын даласын бес күн дүбірге бөлеп, күллі әлемнің назарын аударған тарихи шараның жабылу салтанатында ашық аспан астында «Ұлы дала үні» гала-концерттері ұйымдастырылды. Ізгілік пен мейірімділік, достық пен татулық, ұлттық болмыс пен салт-сана, қазақы мәдениет пен ұлттық руханиятымыздың мәйегін ұсынып, құндылығын дәріптеген этноауылды қазақ ауылы деп атайықшы дейді журналист Көсемәлі Сәттібайұлы.
– «Көшпенділер ойындарын көріп жүріп басыма келген ой, этно – көне грек сөзі. «Ұлт», «тайпа», «нәсіл» деген ұғымды білдіреді. Ендеше біз неге кіл киіз үйлерден тұратын ауылды «қазақ ауылы» демейміз? Неге көне грек тіліндегі «этноға» жабысып қалдық? Көне грек тілін тірілткенше, неге қазіргі қазақ тілін тірілтпейміз? Дұрысы, тіліміз бен ділімізге, жанымызға (рухымызға) жақыны «қазақ ауылы» емес пе?
«Бала кезімде біздің ауылдың адамдары көктемнің соңғы айының ортасынан бастап Талас өзенінің жағасына көшіп, жаздай киіз үйлерде отыратын. Әр үйде бір-бір киіз үй бар болатын. Тұрмыстары жақсылар, тіпті аппақ киіз үйінің қасынан кішілеу қара киіз үй тігетін. Ол ас үйдің міндетін атқаратын. Сол жайлаудағы мекенжайымызды біздер «Киіз ауыл» деуші ек. Бұл – 1965-1970 жылдар. Кейін Кеңес өкіметі сол дәстүрді «ескіліктің сарқыншағы» деп құртып тынды. Сондықтан ба маған «этноауыл» дегеннен гөрі «Қазақ ауылы», «Киіз ауыл» деген сөз жаныма сондай жақын естіледі. Ал «Этноауыл» – көне грек сөзі мен қазіргі қазақ сөзінің қосындысы. Оның тілімізді шұбарлағаннан басқа пайдасы жоқ», – дейді журналист.
Бұл да бір есте жүретін есті ескерту сияқты...
Тілекгүл ЕСДӘУЛЕТ