Бірінші халықаралық жолбарыстарды қорғау форумында (2010 жылы Санкт-Петербургте) барлық жолбарыс ареалы бар елдер 2012 жылға дейін жабайы табиғаттағы жолбарыстар санын екі есе көбейтуге (шамамен 3 000 басқа) келісті, ал Қазақстан Үкіметі елде жолбарысты қайта енгізу жұмыстарының басталғанын ресми түрде жариялады, – деп хабарлайды Aikyn.kz Экология және табиғи ресурстар министрлігіне сілтеме жасап.
Қазақстан, Ресей және Швейцарияның бірлескен экспедициясының нәтижесінде, Дүниежүзілік жабайы табиғат қоры (WWF) жобасы аясында Тұран жолбарысын Орталық Азияда қалпына келтіру үшін ең қолайлы орын ретінде Балқаш көлінің оңтүстік жағалауы, Есіл өзенінің атырабы мен оның шығыс жағалауы таңдалды.
Тұран жолбарысының популяциясының тығыздығы (жолбарысқа аңшылық нәтижелері мен жануарлардың кездесуі туралы жанама тарихи деректер бойынша) Амур жолбарысының тығыздығынан айтарлықтай жоғары болды және Үндістандағы жолбарыстардың тығыздығына жақын. Бұл Балқаш өңірінде кемінде 100 жолбарыс популяциясын құру мүмкіндігін бағалауға мүмкіндік береді және бүгінде сақталған топтардан әлдеқайда көп. Сондықтан жолбарыстың Балқаш өңірінде қалпына келуі "Жолбарыстарды қалпына келтіру" бағдарламасына маңызды үлес қосады.
2010-2015 жылдар аралығында Қазақстан, Ресей және басқа елдердің жетекші сарапшылары ХТҚО (Халықаралық табиғатты қорғау одағы) жануарлар тобының келісімімен Қазақстанда "Жолбарысты қайта әкелу" бағдарламасын әзірледі. Бағдарлама шеңберінде бастапқы популяцияның 3 ықтимал көзі қарастырылған:
- Жабайы табиғаттағы жолбарыстар;
- Конфликті жолбарыстар, сондай-ақ жалғыз қалған табиғатқа бейімделген жолбарыс шөнжігі;
- Зоологиялық парктерде өсірілген, табиғатқа бейімделген жолбарыс шөнжігі.
2015 жылдың маусымында жарияланған зерттеу нәтижесінде, барлық континенталды жолбарыстар бір подвидке, яғни Panthera tigris tigris-ке жататыны танылды. Осы подвид 2021 жылы Қазақстанның Қызыл кітабына енгізілді.
Амур және Тұран атаулары қазіргі уақытта ғалымдар мен Халықаралық табиғатты қорғау одағымен (ХТҚО) экологиялық формалар немесе географиялық популяциялар ретінде қарастырылып, жекелеген жануар түрлері ретінде саналмайды.
Сондықтан реинтродукциядан кейін Қазақстанға көшірілген Амур популяциясының жолбарыстары, тұрақты популяцияны қалыптастырған жағдайда, аумақтық белгі бойынша Тұран популяциясының жолбарыстары болып автоматты түрде саналады.
Қазіргі уақытта жолбарыстарды реинтродукциялау бағдарламасы Нидерландыдан «Іле-Балқаш» резерватына Амур жолбарыстарының келуімен маңызды кезеңге жетті. Бұл маңызды қадам бағдарлама мақсатына – жолбарыстардың тарихи мекенінде популяциясын қалпына келтіруге жақындатады.
Жылдар бойы WWF пен Қазақстан арасындағы тығыз ынтымақтастықтың арқасында екі амур жолбарысы «Іле-Балқаш» мемлекеттік табиғи резерватына Нидерландтағы «Святого льва» жабайы жануарларды сақтау орталығынан (Stichting Leeuw) жеткізілді. Бұл оқиға экожүйені қалпына келтіру және жоғалған биоәртүрлілікті қайтару жолындағы маңызды қадам болды. Бағдарламаны Экология және табиғи ресурстар министрлігінің Орман шаруашылығы және жануарлар әлемі комитеті WWF және БҰҰДБ-ның қолдауымен жүзеге асыруда. Богдана мен Кума «Іле-Балқаш» резерватындағы WWF-тың арнайы құрылған вольерлік орталығында өмір сүріп, кейін олардың ұрпағын табиғатқа жіберу жоспарланып отыр.