Мәжіліс отырысында «AMANAT» партиясы фракциясының жетекшісі, депутат Елнұр Бейсенбаев Үкіметтің экономиканың ұзақмерзімді тұрақтылығын қамтамасыз ете алу қабілетіне күмән келтірді.
Экономика тұрақтылығын қамтамасыз ете алмай отыр
428
оқылды

Мәжілісменнің айтуынша, Министр­лер кабинеті бюджеттің жаңа кіріс көзде­рін іздеуде айтарлықтай күш жұмсамайды, өйт­­кені Ұлттық қордан қарызға ақша алу­дың әрқашан мүмкіндігі бар. 

«Бұл Үкіметтің экономиканың ұзақ­мер­зім­ді тұрақтылығын қамтамасыз ету қабілетіне күмән тудырады және жүргі­зіліп жатқан фискалдық саясатқа деген се­німге селкеу түсіреді. Бірақ мұндай көздер бар. Мысалы, банктерде 50 триллион теңгеден астам қор жинақталған, олар экономиканың нақты секторына салынбайды, бір­ақ негізінен тұтынушылық несиелерге бө­лінеді. Бұл біздің экономикамыздан пай­да таба отырып, Едб оған инвестиция салу­ға мүдделі емес екендігін көрсетеді. Со­нымен қатар негізгі мемлекеттік қорлар ТБЖ-да триллион теңге ұстайды. Ақ­шаның нақты секторға жұмыс істеуі үшін неғұрлым агрес­сивті инвестициялық сая­сатты жүргізу керек деп санаймыз», – деді ол. 

Сондай-ақ депутат 2009 жылдан бастап Үкі­меттің үшжылдық жоспарлауға көшке­нін, бірақ әлі күнге дейін жоқ дегенде бір­жыл­дық бюджетті болжауға үйренбегенін еске салды. 

«Бұл туралы 10 бюджеттік түзетулер ай­тып отыр. Үкіметтің жаңа экономикалық блогы жұ­мыс істеген бір жылға жуық уақытта біз алдағы 10-15 жылға арналған ұзақ­мерзімді стратегиялық жоспарды көр­мей­міз. Қазіргі әлемде онсыз экономика сәтсіздікке ұшырайды. Бұл кабинеттің тәуел­сіз институттарды дамытуға мүдделі емес екенін дәлелдейді. Бұл шенеуніктер­дің өздері жасайтын сапасыз талдаулар мен болжамдарға байланысты. Нәтижесінде, елдегі экономика ғылымының даму деңгейінің төмендігі байқалды. Ал ғылым жоқ жерде даму жоқ. Бұл аксиома», – деп атап көрсетті Бейсенбаев. 

Сондай-ақ ол елдің қарқынды өсіп ке­ле жат­қан сыртқы қарызы жайлы айтты. 

«Мемлекеттік және мемлекеттік қарыздарға қызмет көрсетуге жұмсалатын шығындар үш жыл ішінде 6 триллион теңгеден асады. Сонымен қатар қарыздардың негізгі бөлігі Парламентті айналып өтіп, ква­зимемлекеттік сектор арқылы жүзеге асырылады. Биылғы жылы сыртқы қарыз жыл басынан бері 166 миллиард доллардан асты. Бұл біздің елдің төртжылдық бюдже­тіне тең. Демек, соңғы 10 жылда елдің сырт­қы қарызы 16,5 миллиард долларға өсті, ал Ұлттық қордың активтері небәрі 17,5 миллиард долларға қысқарды. Мұның бәрі қордаланған экономикалық мәселелердің ауырлығын анық көрсетеді», – деп түйіндеді депутат. 

Жылдың басында құрылған жаңа Үкі­меттің басты бағыты ретінде Мемлекет бас­шысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың сай­­лауалды бағдарламасын іске асыру мін­де­ті қойылды. Премьер-Министр бұл тап­­сыр­маны ел дамуының стратегиялық мақса­ты ретінде айқындағанымен, кейбір тармақтардың орындалуы әлі күнге дейін сұрақ тудырып отыр.

Президент Қасым-Жомарт Тоқаев инаугу­рациядан кейін қол қойған алғаш­қы Жарлықтардың бірі – ауылды дамыту мәсе­лесіне арналды. Ауыл – ел экономи­касының негізі, сондықтан Мемлекет басшысы ауылды түлету үшін бір триллион теңге бөлуді тапсырды. Бұл қаржы ауылдың инфрақұрылымын жақсартуға, жұмыс орындарын ашуға және халықтың тұрмыс сапасын арттыруға бағытталуы керек еді.

Алайда үшжылдық бюджет жобасында бұл тапсырма толық қаржылық қамтамасыз етілмеген. Мәжіліс депутаты Елнұр Бейсенбаевтың айтуынша, «Ауыл аманаты» бағдарламасына қажетті 100 млрд теңге бюджетте мүлдем қарастырылмаған. Сонымен қатар ауыл инфрақұрылымын дамытуға бағытталған «Ауыл – ел бесігі» жобасына да қосымша 100 млрд теңге қажет. Бұл қаражатсыз Президент тапсыр­маларының орындалуы қиынға соғады.

Елнұр Бейсенбаев сондай-ақ отандық дәрі-дәрмек өндірісін 35 пайызға жеткізу тап­сыр­масының да орындалмағанын атап өтті. Бұл бағытта қажетті шаралар дер ке­зінде қабыл­данбағандықтан, жоспарланған нәтижеге қол жеткізу мүмкін бол­май отыр. Бұл мәселе халықтың денсау­лығын қорғауға және елдің фармацевтика саласын дамытуға тікелей әсер етеді.

Елнұр Бейсенбаевтың пікірінше, Мем­лекет басшысының бағдарламасын жү­зеге асыру – Үкімет пен мемлекеттік ор­гандар­дың басты міндеті ғана емес, қо­ғам тарапы­нан да бақылауды қажет етеді. «Президент­тің ауылды дамыту тапсырмасы нақты орын­далуға тиіс. Біз бұл мәселені бақылауда ұс­таймыз. Бір триллион теңге уақытында бө­лініп, өз мақсатына жетуі қажет», – деді ол.

Президенттің сайлауалды бағдарламасы елдің экономикалық және әлеуметтік дамуына бағытталған нақты қадамдарды қамтиды. Бірақ қазіргі қаржыландыру мә­селелері мен тиімсіз жоспарлау бұл тап­сыр­малардың орындалуына қауіп төндіріп отыр. Егер дер кезінде қажетті шаралар қабылданбаса, бұл тек экономикалық емес, саяси салдарға да әкелуі мүмкін.

Мемлекет басшысының бағдарламасы – халықтың әл-ауқатын арттыруға ба­ғыт­талған нақты бастамалар. Сондықтан Үкі­мет берілген уәделерді орындауда ба­рын­ша жауапкершілік танытуға тиіс.

«Бұдан шығатын қорытынды, еліміз Ұлт­тық қор қаражатына шамадан тыс тәуел­­ділігінен туындаған терең бюджеттік дағ­дарысты бастан кешіріп отыр», – деді Бей­сенбаев. Бұған қоса, ол былтырғы жыл­­мен салыстырғанда биыл экономика­ның нақты секторындағы сыртқы инвестициялар 20%-ға төмендегенін айтты. Мә­жілісмен бұл күрт құлдырау алдағы жылдары ел экономикасына бірнеше рет теріс әсерін тигізеді деп қатаң болжам жасады. 

Бұған дейін депутаттар үшжылдық бюджетті үнемі түзетіп отыратыны үшін Үкіметті сынға алған болатын. 

Ә. САМАТҰЛЫ