Қазір балалардың смартфон мен гаджеттерге тым әуестеніп кеткені сонша, көзін тырналап ашып, телефонға жармасады. Оның пайдасы да жоқ емес, бірақ зияны да аз емес. Телефонға телмірген кішкентайлар кішкентай экранның ар жағынан үлкен үрей туғызатын нәрселер көреді. Бара-бара аулада асық атып, асыр салып жүрген балалардың ойыны келмеске кеткен құндылықтарымыздың қатарына қосылатын сияқты. Бұл – алаңдатарлық мәселе. Себебі ұлттық ойындар, спорттық ойындар баланы ептілікке, дәлдікке, шапшаң ойлауға, қарсыласты ойсыратуға, амал-айламен, ақылмен алуға үйретеді. Оны қойғанда баланың өсіп-жетілуі қимыл-қозғалысты қажет ететіні белгілі.
Ал бүгінгінің баласының ойын қимылы бас бармақпен ғана байланысты болып отыр. Осы олқылықтың орнын аз да болса толтырсам деген мақсатта мұнайлылық ұстаз ұлттық ойын түрін жаңғыртты. Ол – Мұнайлы ауданы, №4 жалпы білім беретін мектептің дене шынықтыру пәнінің мұғалімі, педагог зерттеуші Хадиша Ізденқызы. Ол балалармен 37 жыл бойы жұмыс істеп келеді. Жобасына «Көшпек» деп ат берген. Оқушыларға ұлттық ойындарды жаңарта жеткізіп, олардың санасына салт-дәстүрді сіңіруді мақсат еткен.
– «Көшпек» ойынын ерте кездегі көшпелі қазақтар ойнаған. Ол кезде балалар малдың құмалағын, әсіресе қойдың құмалағын қолданған. Үш жылдан бері осы ойынды жаңғырту ойымда жүрді. Қалай жаңғыртсам болады, немен ойнатсам деп көп ойландым. Төрт-түліктің сүйегін етінен ажыратып, сындырмастан, бүтіндей алып, оны әдемілеп қырып тазалап, майын шығарып қайнаттым. Бұл ұлттық ойын үшін арнайы жасақталған сүйектер экологиялық таза, балалар ұстағанда, ойнағанда денсаулығына зияны жоқ. 1-сынып оқушыларынан бастап қазақтың салт-дәстүрі бойынша қонақтарға табақ тартуды үйретеміз. 2022 жылы облыстық семинарда ойынды ұсынып, сол жерде балаларға ойнатып көрсеттік. Көпшілікке ұнады, оң бағасын берді. Семинарға облыс бойынша 84 дене тәрбиесі пәні мұғалімі қатысты. Содан кейін мектепте үйірмеде оқушыларға осы ойынды үйрете бастадым. Ойынға неге жілікті алдым? Көкейімде жүрген екі ойымды байланыстырдым. Ол ұлттық салт-дәстүріміздегі 12 табақ пен жілік еді. Бірінші сынып оқушыларынан құралған «Мұрагер» ұлттық сыныбы ашылды. Сынып оқушылары тек мереке қарсаңында емес, күнделікті сабаққа үнемі ұлттық киім киіп келеді. Ұлттық сынып болғандықтан, барлық пәнде, мысалы есеп шығаруда асықты, тобықты, бақалшақты қостырамын. Солармен есеп шығарып, жұмыс істейді. Қазағым айтқандай, «Тобықты мүжі де табалдырыққа лақтыр, жаман ниетті адамдардың көзінен қорғайды. Асықты мүжі де төрге қарай лақтыр, үбірлі-шүбірлі балалы бол». Ұлттық сыныбымызды ашып, ойынды балаларға үйретіп, жұмысымызды жандандырып дамытып жатырмыз. 2023 жылы аудандық «Үздік авторлық бағдарлама» сайысына қатысып, одан орын алдық. Облысқа жолдама алып, жүлделі 2 орынды иелендік. Былтыр Алматы қаласында «Үздік авторлық бағдарлама» сайысы өтті. Қазақстанның түкпір-түкпірінен 176 мұғалім қатысты. Сол сайыста жүлделі 2-орын алдық. Кейбір үлкен кісілер 12 табақты жасауды білмейді. Біздің мектептің оқушылары 1-сыныптан бастап жіліктерді танып, қай жілік кімге тартылатынын біледі. Табақ жасау-біздің салт-дәстүріміз, құндылығымыз. Мен дене тәрбиесі пәні мұғалімі болсам да, ұлттық құндылықтың ұмытылмауына атсалысқым келеді. Мектебіміздің басшылығының қолдауымен ұлттық үйірме аштық. Оқушыларымыз еңбек пәні мұғалімімен бірге қолдан ұлттық сыныпқа ағаш үй, жіліктен жасалған жеті ата көрнекілік құралын, қай табаққа қай жілік тартылатыны жайында тақталар жасады. Алты жастағы оқушылар қай жілік кімге тартылатынын жақсы біледі, – деді ойынның авторы.
Сағындық РЗАХМЕТОВ,
Маңғыстау облысы