Авторы: Бағбан
Әли мен Айша – бастауыш сыныптың алғыр да ізденімпаз оқушылары еді. Екеуі де кітап оқығанды ұнататын.
Бір күні олар мектеп кітапханасында жүргенде, шаң басқан қалың дәптерді тауып алды. Дәптердің мұқабасы ерекше жарқырап тұрды. Алғашқы бетінде алтын әріптермен: «Бұл дәптерді еңбекқор, білімге құштар, мейірімді бала ғана аша алады» деген жазу жазылыпты. Балалар дәптерді ашқан сәтте айналасы жарқырап, сиқырлы әлемге тап болады. Көз алдына алып бақ пайда болды.
Бұл бақтың атауы – «Ғылым бағы» екен. Бағының ортасында төрт қақпа тұр: Еңбек, Ғылым, Тәрбие, Толық адам. Әр қақпа берік құлыптаулы. Мына қақпалардан өтуіміз керек сияқты, – деді Әли таңғалып. – Иә, бірақ қалай? – деп Айша дәптердің ішін ашып қарады. Ішінде жұмбақтап жазылған тапсырмалар бар еді.
Бірінші қақпа – Еңбек қақпасы. Балалар бақ ішінде қурап тұрған гүлдерді көрді. «Мына гүлдерді кім суарады?» деген жазу пайда болды. Әли ойланып қалды, бірақ Айша дереу су іздеп кетті. Олар бірге құдықтан су әкеліп, гүлдерді суара бастады. Гүлдер қайта жайқалып, түрлі-түсті болып құлпыра түсті. Қақпа сықырлап ашылды. – Демек, еңбек – өмірді гүлдендіреді екен, – деді Әли.
Екінші қақпа – Ғылым қақпасы. Оларды болашақтан келген робот-кітапханашы қарсы алды. Оның көздері жасыл жарықпен жанып тұрды. – Балалар, қақпадан өту үшін жұмбағымды шешіңдер, – деді ол. – «Көрінбейді өзіңе, істетеді өзгеге». Айша көп ойланбастан: – Бұл – ақыл! – деп жауап берді. Робот жымиып, қақпаны ашып берді.
Үшінші қақпа – Тәрбие қақпасы. Қақпа алдында жалғыз, солып бара жатқан гүл тұрды. Әли алғашында: – Бір кішкентай гүлден не шығады? – деді. Бірақ Айша тоқтап: – Әр кішкентай тіршілікке қамқорлық қажет, – деп гүлге су құйды. Гүл бірден жайқалып, әсем иісін шашты. Қақпа айқара ашылды.
Төртінші қақпа – Толық адам қақпасы. Қақпа алдында жарық сәуле ішінде Абайдың бейнесі пайда болды. Оның үні жұмсақ әрі анық естілді:
– Ақыл, жүрек, қайрат – осы үшеуін тең ұстаған адам ғана толық адам бола алады. Сендер бүгін осы үш қасиетті көрсеттіңдер.
Балалар таңғалып тыңдады. Олар еңбектің, ғылымның, тәрбиенің – барлығы толық адам болуға апаратынын түсінді. Қақпа ашылып, олар қайтадан мектеп кітапханасына оралды. Дәптер баяғы орнында жатыр, бірақ енді ол қарапайым дәптерге ұқсайды. Әли мен Айша бір-біріне қарады. – Бүгін біз көп нәрсе үйрендік, – деді Айша. – Иә, енді шынайы өмірде еңбек етейік, білім іздейік, достарға мейірімді болайық, – деп Әли қосты. Сол күннен бастап олар өздерінің кішкентай істерінен бастап үлкен жетістіктерге жетуге болатынын ұқты. Шынайы сиқыр – еңбек пен ғылымға құштарлық екенін түсінді.
Бұл оқиға – қиял мен шындықты байланыстырып, балаларға еңбектің, тәрбиенің, ғылымның және Абай армандаған «толық адамның» мәнін түсіндіруге арналған фантастикалық ертегі.