Құрылыс компанияларына «қамқор» болған
«КазМегаСтрой» ЖШС директоры Ермек Қасенов те осы қылмыстық іс бойынша 5 тамызда екі айға тергеу изоляторына жабылған болатын. «ҚазМегаСтрой» ЖШС – Қарағандының оңтүстік-шығыс ауданында бірнеше тұрғын үй құрылысының бас мердігері. Оңтүстік-батыс ауданының 1-кезектегі ірі панельді тұрғын үйлері мен «Трилистник» ТК 25 қабатты тұрғын үйлерін салу үшін 2017 жылы «ҚазМегаСтрой» ЖШС жалпы сомасы 5,4 млрд теңгелік бес тендерді жеңіп алған. Дегенмен үйлер салынып бітпеген. Қала әкімінің орынбасары Жақсылық Шалабеков осы компаниямен қосымша келісімдер жасап, алдын ала заңсыз төлем аударғаны үшін айыпталып жатыр. Маусым айында Қарағанды облысының мамандандырылған ауданаралық экономикалық соты «04.10.2017 жылғы №116 Мемлекеттік сатып алу туралы шартқа 25.10.2017 жылғы №1 қосымша келісімді» жарамсыз деп таныды және тапсырыс берушіден алынған аванс сомасын – 60 млн теңгеден астам соманы жергілікті бюджет кірісіне қайтаруды міндеттеді. Осы қаржыны құрылыс бөлімі Оңтүстік-батыс ауданның 1-кезектегі ірі панельді №4 тұрғын үйдің 1-3 блок-секциясын салуға шарт бойынша қамтамасыз ету үшін берген. Шарт сомасы ҚҚС есебімен 721 717 200 теңгені құрады», – делінген сот материалдарында. Прокурорлар тексеріс кезінде 2017 жылғы 22 қарашадағы №4672262/17-831 шотқа сәйкес 60 297 030 теңге аванс сомасының ЖШС шотына аударылғанын анықтады. Бұл ретте шарттың орындалуын қамтамасыз етуді құрылыс компаниясы «Банк Астана» АҚ-ның 2017 жылғы 28 қарашадағы кепілдік міндеттемесі арқылы алған. Дегенмен конкурс шарттары бойынша бұл кепілдік 2017 жылғы 17 қазанға дейін алынуы тиіс екен. «ЖШС осы мемлекеттік сатып алу туралы шарттың орындалуын қамтамасыз ететін кепілдікті ақшалай жарна немесе банктік кепілдік түрінде енгізу бойынша өз міндеттемелерін орындамаған. Шарттың орындалуын қамтамасыз ету «Банк Астана» АҚ 28.11.2017 жылғы ЖО-КЛО126 кепілдік міндеттемесі түрінде жүргізілді. Ол белгіленген мерзімнен кешірек алынған», – делінген сот шешімінде. Қарағанды қаласының құрылыс бөлімі ММ мен «ҚазМегаСтрой» ЖШС арасында 2019 жылдың наурыз айында келісімшарт бұзылған, алайда артық төленген ақшаны компания бюджетке бірден қайтармаған. Қарағанды қаласы әкімдігінде құрылыс жүргізуге байланысты заңбұзушылықтардың орын алуы бірінші рет емес. Осыған дейін де құзырлы орган тағы бір құрылыс компаниясына негізсіз төлем жасау фактілерін анықтаған болатын. Бұған дейін осындай талапты прокурорлар DCT KAZAKHSTAN ЖШС-ға қатысты қозғаған болатын. Бұл іс бойынша шешім заңды күшіне енді. Былтыр құрылыс бөлімінің лауазымды тұлғалары мен құрылысшылардың үстінен сотқа дейінгі тексеру жүріп, қылмыс құрамы анықталмағандықтан тоқтаған еді. Биыл арнайы прокурорлар құжаттарды жіті зерделей келе, істі қайта қозғады. Қазір прокуратура DCT KAZAKHSTAN ЖШС-ның да Қарағандының Оңтүстік-батыс ауданының 1-кезектегі үйлерін салуды заңсыз ұтып алғанын анықтады. DCT KAZAKHSTAN басшысы Дамир Досжанов көпқабатты үйлер салу кезінде жалған құжаттар ұсынған. 2018 жылдың маусым айында Қарағанды қаласының құрылыс бөлімі DCT KAZAKHSTAN ЖШС-мен оңтүстік-батыс ауданының 1-кезектегі ірі панельді №5 тұрғын үйдің 1-5 блок-секциясы және №6 тұрғын үйдің 1-5 блок-секция құрылысы үшін №64 және №65 шарттар жасасқан. Екі шарт бойынша сома – 2 млрд теңге. Үйлердің құрылысы 2019 жылдың соңына дейін аяқталуы тиіс еді. Бұл жолы да әкімдік қосымша келсімшарт жасап, компанияға 120 млн теңге көлемінде аванс аударады. Ал компания 10 жұмыс күні ішінде мемлекеттік сатып алу туралы шарттардың орындалуын қамтамасыз етуді ақшалай жарна немесе банк кепілдігі түрінде енгізуі тиіс еді. Алайда шарттардан да, заңнан да прокурорлар мемлекеттік қызметтерді жеткізуші – DCT KAZAKHSTAN ЖШС-не аванс беруді көздейтін тармақтарды таппаған. Нәтижесінде, прокурорлар таққан айып дәлелденіп, DCT KAZAKHSTAN ЖШС бюджетке 120 млн теңгені қайтарды. Сонымен қатар тергеу барысында берілген банк кепілдіктері жалған екені дәлелденді. «НұрБанк» АҚ прокурорларға құрылыс компаниясына 10 425 000 теңге сомасында кепілдік бермегенін хабарлаған. Бірақ бұл заңсыздық әкімдіктің құрылыс компаниясын байқауда жеңімпаз деп тануына, содан кейін оған қомақты аванстық төлем жасауына кедергі болмаған. Енді прокурорлар екі байқаудың нәтижесін де заңсыз деп тануды талап етіп отыр.Тәртіп бұзса да, жазаланбаған
Қала әкімінің орынбасары Жақсылық Шалабеков құрылыс саласындағы қызметіне байланысты бұған дейін де бірнеше рет сот алдында жауапқа тартылған. 2017 жылдың наурыз айында Қарағанды қаласының әкімшілік соты Ж.Шалабековке МСҚБ-ны хабардар етпестен, «Степной-3» шағынауданындағы тұрғын үйге инженерлік желілер салуға рұқсат бергені үшін 39,7 мың теңге айыппұл салған болатын. Ал 2017 жылдың сәуір айында Белинский көшесі, 2 үй құрылысы кезінде жіберілген заңбұзушылықтар үшін 785 мың теңге айыппұл кесті. Әкімшілік сот Ж.Шалабековке объектілер мен кешендерді қабылдау және пайдалануға беру тәртібін бұзғаны үшін үш түрлі айып тақты. Объектілерді және олардың кешендерін белгіленген тәртіптегі сараптамадан өткізілмеген жобалау құжаттамасы бойынша салуға рұқсат берген деп айыптады. Сондай-ақ құрылысты техникалық және авторлық қадағалаусыз жүзеге асыруға жол берген деп таныды. Дегенмен қала құрылысындағы салғырттыққа қарамастан, айыппұлмен құтылған Ж.Шалабеков құрылыс бөлімінің басшысы болып қала берді. Әрі сол жылы қала әкімінің орынбасары лауазымына көтеріледі. Ж.Шалабеков бірнеше рет қылмыстық істер бойынша да айыпталушы болды. Мәселен, 2020 жылдың қаңтар айының басында Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі шенеунік пен «Компания АСК-Құрылыс-1» ЖШС директоры Ардақ Мұқашевқа қатысты сотқа дейінгі тергеуді бастады. 2019 жылы Мемлекеттік ішкі аудит департаменті «Панель-Центр» шағынауданының №4-5 блок-секциясының №1 үйінде орындалмаған құрылыс жұмыстары үшін Қарағанды қаласының құрылыс бөлімі ММ 62,7 млн теңгеден астам соманы негізсіз аударғанын анықтады. Сотқа дейінгі тергеу Қылмыстық кодекстің 189-бабы, 4-бөлігі, 2-тармағы бойынша қозғалды.Қосымша келісім «көзірі» болса керек
«Панель-Центр» шағынауданындағы №1 тұрғын үйдің №4-5 блок-секциясының құрылысын аяқтауға мемлекеттік сатып алу 2016 жылдың желтоқсан айында өткізілген. Бұл шағынаудан 2013 жылдан бері салынып келеді. 2016 жылы «сақалды құрылысқа» қаражат табылып, осы компания ұтып алады. Үйлердің құрылысына ҚҚС есебінсіз 281 млн теңгеден астам қаражат бөлініп, байқау жеңімпазы болып «Компания АСК-Құрылыс-1» ЖШС танылады. Келісімшарт бойынша жұмыстарды 2017 жылдың 31 желтоқсанына дейін аяқтау жоспарланған. Бірінші жылы бюджеттен 8,9 млн теңге, ал 2017 жылы қалған қаражат бөлінді. Алайда Қарағанды қаласының құрылыс бөлімі қосымша келісім жасап, нысанды тапсыру мерзімін 2018 жылға созған. Әрі компанияға 475,57 шаршы метр ғимарат бөлмесін жекеменшікке беруді көздеген. Дегенмен бұл жеңілдік те компанияның үйді уақытында тапсыруға ынтасын оятпайды. 2018 жылдың қаңтар айының соңында Қарағанды қаласының құрылыс бөлімі «Компания АСК-Құрылыс-1» ЖШС-ін мемлекеттік сатып алудың жосықсыз қатысушысы деп тану және 441 мың теңгеден астам сомада тұрақсыздық айыбын өндіріп алу үшін сотқа талап арыз береді. Алайда сот арызды қараудан бас тартады. Себебі әкімдік құрылыс компаниясын сотқа бергенде мерзімінен бір айға кешігіп берген. Шенеуніктер сот шешіміне қарсы болмайды. Керісінше, уәдесінде тұрмайтын компаниямен әріптестікті жалғастыра береді. Қосымша келісім жасасып, жұмыс ақысын жүйелі түрде төлеуді жалғастырады. 2019 жылғы 8 тамызда Қарағанды қаласының құрылыс бөлімі тағы да сотқа жүгінеді. Сот отырысында талапкердің өкілі «құрылыс компаниясы іс жүзінде 2019 жылдың қаңтарынан бастап объектіде жоқ. Бірнеше рет жұмыс мерзімінің кешіктірілгені туралы хабарлама жіберілді. Үйдегі 4 блок-секция басқа қосалқы мердігерлік ұйымдардың күшімен пайдалануға берілді. 5-блок-секция бойынша жауапкер ешқандай жұмыс жүргізбейді, онда жұмысты басқа тұлғалар жүргізеді, бірақ өте баяу, Шартта көрсетілген мерзімге объект дайын болмайды. Бұл нысан әлеуметтік маңызды нысан», – деп мәлімдеген. Алайда «Компания АСК-Құрылыс-1» ЖШС сотта Atlantbuilding KZ ЖШС-мен 2019 жылғы 9 қаңтардағы қосалқы мердігерлік шарттарын көрсетіп, объектілерде жұмыстың барлық көлемін орындағанын хабарлайды. Сот әкімдіктің талабын қанағаттандырудан тағы да бас тартады. Қарағанды қаласының құрылыс бөлімінің мемлекеттік бағдарлама бойынша салынатын үйлердің құрылысына салғырттық танытқанына тағы бір факті дәлел. 2019 жылы қала әкімдігі Atlantbuilding KZ ЖШС мен 25 қабаттық «Трилистник» ТК №10 үйінің құрылыс-монтаждау жұмыстарының 1 млрд теңгеге жуық орындалғанын растайтын актілеріне қол қойды, бірақ көпқабатты үйдің тек үш қабаты ғана тұрғызылған еді. Нәтижесінде, 2019 жылдың қараша айында мамандар «№10 үйді аяқтау мүмкін емес, өйткені үй қабырғасындағы жарықтар құрылымның тұтастығын бұзады. Салынған үшқабатты бұзып, іргетасын нығайтып, қайтадан бастау керек» деген қорытынды жасайды. Қарағанды қаласы әкімдігі «Нұрлы жер» мемлекеттік бағдарламасына бөлінген қаражаттың талан-таражға түсіп, көпқабатты үйлердің мерзімінде тапсырылмауына, сапасыз салынуына жол берген. Әкім орынбасары Жақсылық Шалабековтің сыбайлас жемқорлыққа қатысы дәлелденсе, заң бойынша 6 жыл шаһарға басшылық етіп отырған Нұрлан Әубәкіров орнын босатуы ықтимал.Ләззат ҚОЖАХМЕТОВА, Қарағанды облысы