Димаш Фучжоуда өткен VI Жібек жолы халықаралық кинофестивалінің жабылу салтанатында «Самалтау» әнін орындап, халықты өнеріне тағы да тәнті етті.
Бұл ән елімізде Бекболат Тілеуханның орындауында танымал болған. Сондай-ақ Қытай қазағы Арай Айдарханның орындауында да кең таралған. Енді, міне, бұл әнді Димаш Құдайберген қайта тірілтті деуге болады.
Осы жолы әнге заманауи өңдеу жасалып, қобызбен сүйемелденген. Бұл ән – 1916 жылғы оқиғалармен байланысты. Бірінші Дүниежүзілік соғыс басталған кезеңді суреттейді. Мұнда орыс патшасы 19-39 жас аралығындағы қазақтарды әскерге шақыру туралы жарлық шығарады. Сол әскерге шақыртушылардың келген жағы Самал тау деп аталған. Бұл Солтүстік Қазақстан облысында орналасқан мекен делінген. Алайда дәстүрлі әнші Ерлан Төлеутай бұл әннің мәтініне, айтылу ерекшелігіне қарап, Арқа жақта туған ән деуге болатынын айтқан. Бірақ қанша іздесе де, ондай жерді таппағанын да жасырмады.
– Самал тау, қайран елім, шалқар көлім,
Не болар солдат болып көрген күнім,
Есіме қайта-қайта түсе бердің,
Кір жуып, кіндік кескен қайран елім,
– деген өлең жолдары туған жеріне, еліне сағынышын көрсетеді. Әнде сол әскерге шақырушылардың жаяулатып келе жатқанына 15 күн болғаны, тіпті Омбыға жетіп қалғаны жайында баяндайды.
– Атты емеспін, жаяумын,
Жаяудан да баяумын,
Он бес күндей жүргенде,
Омбы жаққа таяумын,
– деп жазылған әннің сөзі.
Ән негізі халық әні. Дегенмен автордың есімі уақыт өте ел арасында ұмыт болған. Алайда оның жасы 28-де, 1888 жылы туған деп жобалауда. Оны әннің мына бір жолдарынан көруге болады.
– Жасым бар қос мүшелдей, жылым – сиыр,
Тағдырдың айдауымен кеттім қиыр.
Самал тау, қайран елім артта қалды,
Адасқан өрісінен біз бір үйір.
Әке-шешем бар еді,
Жасы жеткен кәрі еді.
Осынау әнге салдырған,
Он алтының зары еді...
– деп артында қалған қартаң әке-шешесіне деген алаңдауын да көрсетеді. Ал әнші өзінің Instagram парақшасында «Самал тау» әні:
«Тар жолда тайғақ кешкенді,
Қиын-қыстау кезеңде
Талай тағдырдың өшкені,
Зор-зобалаң жылдары
Басынан бұлт көшкенді,
Мың тәуба! Шүкір, көрдік қой
Ұрпағың өніп-өскенді.
Қалың елім, қазағым,
Мәңгі жаса, өшпе енді!»
деп бөліскен. Әрине, бір күннің ішінде бүкіл әлеуметтік желіні жаулап, тыңдарманнның жылы лебізі тоқтаусыз толысуда. Бірі – Димаш Құдайбергеннің орындау шеберлігіне тамсанса, енді бірі ұмыт болған тарихты қайта тірілткеніне шексіз алғысын білдіруде.
https://youtu.be/1NkoFc-bQ_s