Сыбайлас жемқорлық – қоғамға ортақ дерт. Демек, онымен күреске қоғамның барлық мүшесінің жұмылғаны абзал. Әсіресе, бармақ басты, көз қысты әрекеттерге жиі баратын мемлекеттік органдардың қызметін қоғамдық бақылау маңызды. Бұл істегі «AMANAT» партиясы жанынан құрылған Мемлекеттік басқаруды дамыту және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі қоғамдық кеңестің рөлін айрықша атап өтуге болады. Партияның Атырау облыстық филиалы жанындағы кеңес төрағасы Сайын Қуанышевпен болған сұхбатымыз сыбайлас жемқорлықтың алдын алудағы қоғамдық бақылау институттарының рөлі турасында өрбіді. – Сайын Сәлімгерейұлы, әңгімемізді өзіңіз жетекшілік ететін «AMANAT» партиясы Атырау облыстық филиалы жанындағы мемлекеттік басқаруды дамыту және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі қоғамдық кеңесінің жұмысынан бастасақ. Кеңес жұмысының қазіргі нәтижесі қалай? – «AMANAT» партиясы Атырау облыстық филиалы жанында Мемлекеттік басқаруды дамыту және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі қоғамдық кеңес 2008 жылдан бері мүдделі мемлекеттік органдармен сыбайлас жемқорлықтың алдын алу мәселелері бағытында қоян-қолтық жұмыс жүргізіп келе жатқан, бірегей партиялық құрылым. Кеңес мемлекеттік басқарудағы сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл бойынша мемлекеттік саясатты жетілдіру, жемқорлықты тудыратын себептер мен жағдайларды жоюды мақсат етеді. Сондай-ақ жергілікті тұрғындардың мемлекеттік қызметке деген сенімін арттыруға да ден қояды. Кеңес құрамы әр деңгейдегі мәслихат депутаттарынан, партия ардагерлері мен белсенділерінен, үкіметтік емес ұйымдардың мүшелерінен, басқа партия өкілдерінен, партия мүшелігінде жоқ белсенді азаматтардан, кәсіпкерлерден жасақталған. Облыстық, қалалық және аудандық қоғамдық кеңестер өз жоспарларына сәйкес тұрақты жұмыстарын жүргізіп келеді. Облыс көлеміндегі мемлекеттік органдар мен бюджеттік мекемелердің сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл шараларына алдын ала мониторинг – зерделеу жұмыстарынан кейін кеңес отырыстарында талқыланып, олардың қорытындысымен сыбайлас жемқорлыққа қарсы әрекет жоспарларына толықтырулар мен қосымшалар енгізіліп келеді. Бұл жұмыстар пандемия кезеңінде де тоқтаған емес. Кеңес отырыстарының басым көпшілігі онлайн форматында өткізілді. Соңғы үш жылда және жыл басынан бері кеңестің 158 отырысы өткізіліп, тиісті орындарға 473 ұсыныс берілді. Ұсыныстардың 410-ы орындалды, 63-і орындалуда. Сондай-ақ облыстық партия филиалы жанындағы сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі қоғамдық кеңестің соңғы бір жылда Жылыой, Мақат, Махамбет, Исатай, Индер, Қызылқоға және Құрманғазы аудандарында көшпелі отырыстары өтті. Көшпелі отырыстар кезінде жергілікті жерде анықталған сыбайлас жемқорлық фактілері мен олардың туындау себептері, тәуекелдері туралы аумақ басшылығымен ашық форматта пікір алмасамыз. Сондай-ақ партияның жергілікті партия филиалдары жанындағы кеңестерге әдістемелік көмек көрсетеміз. – Сіз мемлекеттік органдар арасында жемқорлық тәуекелдерін анықтау механизмінің жылдар бойы дамымай келе жатқанын жиі сын тезіне аласыз. Осы мәселені тарқатып айтып бересіңіз... – Сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін анықтау барысында Мемлекеттік ішкі аудит, Тексеру комиссияларының анықтамалары, тіпті Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің облыс бойынша департаменті нұсқамалары белгісіз себептермен қаперге алынбайтын фактілері жетіп жатыр. Сыбайлас жемқорлық фактілері анықталып, сот шешімдері шыққан жағдайда да, басқармаларда оларды нақты талдап, талқылап, олардың алдын алу бойынша тиісті шаралар қабылдауға асықпайды. Осындай жағдайлар әр ұжымда сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жоспарының объективті, толыққанды жасақталмауына әкеліп соқтырады. – Байқауымызша, қоғамдық кеңестің сын-ескертпелеріне атүсті қарайтын мемлекеттік органдар да бар сияқты. Дегенмен өзіңіз айтқандай, партия жанындағы кеңес бұл бағытта өзінің берік ұстанымын қаншалықты танытып жатыр? – Расында, осы кеңес құрылған он жылдан астам уақыттан бері бір фактіні анық байқадық. Өңірдегі әр деңгейдегі мемлекеттік органдар заң бойынша сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл шараларын жүзеге асыруға міндетті болғанымен, олардың тарапынан осы істегі селқостықты байқаймыз. Сол секілді олар қоғамдық бірнеше жылдан бері жергілікті мемлекеттік органдарының сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жоспарларына берген толықтырулары мен ұсыныстарын орындауға асығар емес. Партия жанындағы қоғамдық кеңестердің жинақталған тәжірибесі осы қызметті жетілдіру және жүйелендіру мақсатында қоғамдық кеңестердің күш-жігерін жергілікті атқарушы органдардың аппараттарымен біріктірген де ғана нәтиже береді. Осы мәселе бойынша облыс әкімінің қабылдауында болып, қолдау тапқаннан кейін, облыс әкімі аппараты қызметкерлерімен бірлесе жұмыстар жүргізіліп, Атырау облысы бойынша мемлекеттік басқарудағы сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл шараларын жетілдіру бағытындағы жоспарының жобасы жасақталып, мақұлданды. – Бұл жоспар қандай шараларды қарастырады? – Аталмыш жоспар мемлекеттік сатып алу саласындағы кедергілерді талдау, зерделеу және қорытынды шығарып, күнделікті жұмысты жүйелеуге бағытталып отыр. Сонымен бірге қала, аудан әкімдері мен облыс әкімдігінің басқармаларымен, облыстағы уәкілетті-құзыретті органдармен бірлесе талдау үшін консультациялық кеңес өткізу, облыстың зиялы қауымымен бірлесе отырып, жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыру жөніндегі кеңес сынды ауқымды шаралар қолға алынады. Бұл жоспар мәні мен мазмұны бойынша қарапайым, мемлекеттік органның күнделікті қызметінде (басшыдан бастап қатардағы мемлекеттік қызметшіге дейін) сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл шараларының маңыздылығын түсінуге серпін береді. Тәжірибе көрсеткендей, мемлекеттік органның сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл саласындағы жұмысының тиімділігі үшін осы мемлекеттік органда қабылданып жатқан шараларға жүйелі бақылауды жолға қою қажет. Аталған жоспарда екі деңгейлі бақылау қарастырылған. Біріншісі, облыстық деңгейде ұйымдастыру-бақылау функцияларын жүзеге асырады. Бұл функцияны жүзеге асыру облыс әкімі аппаратының жанындағы ұйымдастыру-бақылау комиссиясына жүктелген. Ал екінші деңгейде қалалық және аудандық әкімдер аппараттарының жанындағы жұмыс комиссиялары жергілікті жерлерде сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл шараларының сапалы орындалуын және әдістемелік көмекті қамтамасыз етеді. Бір сөзбен айтқанда, бұл жоспар облыстағы сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл шараларының жүйесін жетілдіруге ықпал етеді. Әрі қосымша шығындарды қажет етпейді. Нәтижесінде, өңірдегі жекелеген салаларда сыбайлас жемқорлықтың туындау тәуекелі азая түспек. – Қоғам дерті саналатын сыбайлас жемқорлықпен күрестегі қоғамдық бақылаудың рөлін қалай бағалайсыз? – Президент өзінің саяси реформаларында мемлекеттік басқару ісіне реформа жүргізуге айрықша басымдық беріп келеді. «Мемлекеттік аппарат қызметін бюрократиядан арылту шаралары туралы» Президент Жарлығы шығады. Сәйкесінше, әр саладағы қоғамдық бақылаудың рөлін күшейту қолға алынып жатыр. Ал жергілікті билікке деген облыс тұрғындарының сенімі жоғары. Өзіңіз білетіндей, мемлекеттік қызметшілердің басым көпшілігі «AMANAT» партиясының мүшелері. Сондықтан партия тарапынан облыстағы сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл шараларын жетілдіру бағытындағы бастамаға толыққанды қолдау болады. Бұл іске «AMANAT» партиясы жанындағы қоғамдық кеңес мүшесі ретінде белсенді атсалысуға дайынбыз. – Сұхбатыңызға рақмет!
Атырау облысы