Бұл дерек биыл наурыз айында қалалық Мәдениет, тілдерді дамыту және архивтер басқармасы мен аудан әкімдіктері бірлесіп, қала аумағындағы 3 513 көшеге жүргізген зерделеу жұмысы кезінде белгілі болды.
Қазір Республикалық ономастика комиссиясына 232 көшеге атау беру және қайта атауға келісім алу үшін ұсыныс жолданған. Қалған атауы жоқ 106 көшеге қолданыстағы заң аясында тиісті жұмыстар жүргізілмек. Бұл туралы Шымкент қаласының Мәдениет, тілдерді дамыту және архивтер басқармасының басшысы Бауыржан Орынтаев Шымкент қалалық өңірлік коммуникациялар қызметінде өткізген брифингте атап өтті. Басқарма басшысы министрлік жолдаған «Республикалық, облыстық, аудандық маңызы бар қалалардағы, астанадағы, кент, ауыл және басқа да елді мекендердегі көше аншлагтарын жазу және орналастыру жөніндегі» ұсынымға сәйкес, Шымкент қаласында орналасқан 108 елді мекенде ілінген тақтайшаларға да дәл осындай зерделеу жұмысы жыл бойы жүргізілетінін жеткізді.
Тарихи-мәдени мұра объектілерінің жинағы шығарылмақ
Брифинг барысында Бауыржан Орынбасарұлы бүгінде тіл саласында өзекті мәселелер бар екенін еске салды. Заң талабы барлық жерде бірдей орындалмай жатқандықтан басқарма тарапынан «Қазақстан Республикасындағы тіл туралы» заңының 21 және 25-3-бабына сәйкес, мемлекеттiк тiлдi және басқа тiлдердi дамытуға бағытталған iс-шаралар жүргiзілмек.
«2021-2023 жылдар аралығында кәсіпкерлерге мораторий жарияланғаннан кейін заң бойынша талап бұзғандарға басқарма тарапынан ескерту беріп, түсіндіру жұмысын жүргізіп, әдістемелік көмек көрсетумен ғана шектеліп келдік. 2024 жылдан бастап заң талаптарын сақтамайтындар үшін «Әкімшілік құқық бұзушылық туралы» кодексінің 75-бабына сәйкес тиісті шаралар атқарылатын болады. Осы ретте қаламыздағы кәсіпкерлік нысандарына көше, ғимарат, көлік, сауда орындары, қызмет көрсету орталықтарындағы көрнекі ақпарат, маңдайшалардағы хабарлама, жарнамаларды заң аясында жұмыс жүргізуге тиістігін ескертеміз», – дейді басқарма басшысы.
Брифинг барысында Шымкент қаласындағы тарихи-мәдени мұра объектілерінің бүгінгі жай-күйі де айтылды. Үшінші мегаполисте қазір 30 археологиялық, 56 монументтік өнер құрылыстары, 11 қала құрылысы және сәулет ескерткіштері, 2 киелі нысан, жалпы 114 тарихи-мәдени мұра объектілері бар (оның жетеуі республикалық, сегізі жергілікті маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштерінің тізіміне енгізілген).
Биыл республикалық және жергілікті маңызы бар 15 тарихи және мәдениет ескерткіштеріне бақылау жүргізу нәтижесінде республикалық маңызы бар Қожа Салық кесенесінің (XIII-XVIII ғ.ғ.) қабырғалары мүжіліп, құзданып жатқанына байланысты реставрация жұмысын қажет ететіні анықталған. Қаратау ауданы әкімдігінің теңгеріміндегі нысан бүгінде жауын-шашыннан қорғау мақсатында клеенкамен қоршалып қойған. Қазір басқарма тарапынан Шымкент қаласы аумағында орналасқан тарихи-мәдени мұра объектілерін есепке алу, қорғау аймақтарын анықтау және мемлекеттік тізімге енгізу үшін тарихи-мәдени сараптама дайындау жоспарланып жатыр екен. Жүргізілген жұмыстың нәтижесінде тарихи-мәдени мұра объектілерінің жинағы шығарылмақ.
Шымкентте концертік ұйым құрылды
Биыл Шымкентте қала әкімдігінің 3 сәуірдегі №1557 қаулысына сәйкес, «Шымкент концерт» концерттік ұйымы (филармония) мемлекеттік коммуналдық қазыналық кәсіпорны құрылды. Одан бөлек, басқармаға қарасты 6 театр, 6 кітапхана, 3 орталық, цирк, архив, музей мекемесі, Мәдениет үйі концерттік ұйымы (5 клуб, 5 мәдениет үйі) және Шымқала тарихи-мәдени кешені мен «Шымкент мемлекеттік зоологиялық саябағы», жалпы 2 171 штаттық бірлікті құрайтын барлығы 22 мекеме жұмыс істейді. Бұл мекемелердегі шараларға биылға бөлінген қаржы көлемі – 13 млрд 607 млн теңге. Үшінші мегаполисте биыл ауқымды 47 ресми, көпшілік, мәдени іс-шаралар өткізу жоспарланған. Жыл басынан бері оның 10-ы, яғни қаңтарда «Қазына» би ансамблінің құрылғанына 35 жыл толуына орай Fashion show by QAZINA дефилесі өтсе, ақпан айында М.Мақатаевтың туғанына «Жазылар естеліктер мен туралы» поэзиялық кеші, шежіреші Момбек Әбдіәкімұлының 65 жылдығына арналған «Оңтүстік тарихынан сыр» шығармашылық кеші, наурыздағы шаралар «Алғыс айту – асыл қасиет», халықаралық әйелдер мерекесіне арналған «Тірегі тіршіліктің – Ару Ана», «Көрісу күні – Амал мерекесі», Мәдениет және ұлттық салт-дәстүр күніне, «Шуақ шашқан әз-Наурыз» іс-шарасы, «Ұлттық киім күні» дизайнерлер байқауы, «Армысың, әз-Наурыз» мерекелік іс-шарасы және гала-концерті, халықаралық театр күніне орай «Театр көктем фестивалі» салтанатты шаралары өткізілген. Одан бөлек, қазақ ақыны, сықақшы Шона Смаханұлының 100 жылдығына арналған мерекелік кеші және жазушы драматург Жүсіп Аймауытовтың 135 жылдығына арналған «Қарт Қожа» драмасының премьерасы сахналанған.
Сондай-ақ шымкенттік өнер майталмандары гастролдік сапарларға тұрақты шығып, өнер көрсетіп, өзге театр әртістерімен тәжірибе алмасып тұрады. Ж.Шанин атындағы академиялық қазақ драма театры Тараз қаласына, орыс драма театры Ресей Федерациясы, Санкт-Петербург қаласына, Қуыршақ және жасөспірімдер театры Өзбекстан Республикасындағы Самарқанд, Науаи, Қашқадария, Әндіжан, Ферғана облыстары мен Қырғызстанның Ош қаласына «Шымкенттен шашу» гастрольдік сапарымен, «Қазына» би ансамблі «Қазыналы алтын сандық» концертімен Көкшетау, Петропавл, Астана қаласына барып қайтқан.
Қысқартылған ауқымды шаралар есебінен қаржы үнемделді
«Еліміздің өңірлерінде болған алапат тасқын мен су басу салдарынан туындаған күрделі әлеуметтік және экономикалық ахуалды ескеріп, мамыр айына Қазақстан халқының бірлігі мерекесіне, Отан қорғаушылар күніне және Жеңіс күніне арналған ауқымды салтанатты шаралар өткен жоқ. Яғни, мәдениет мекемелерінде көрме, тарихи сағаттар сынды және мәдениет қайраткерлерінің қатысуымен әскери-патриоттық тақырыптағы өлеңдер челленджі ұйымдастырылса, Жеңіс күнінде «Даңқ» мемориал кешенінде гүл шоқтарын қою рәсімі өтті. Есесіне 29 млн теңге үнемделді», – деп атап өтті басқарма басшысы Б.Орынтаев.
Сонымен қатар жыл соңына дейін Жошы ұлысы іргесінің қаланғанына 800 жыл, қазақтың әйгілі халық ақыны, жырау, композитор Кенен Әзірбаевтың 140, жазушы Бейімбет Майлиннің 130, әйгілі ғалым Қаныш Сәтпаевтың 125, қазақ бейнелеу өнерінің негізін салушылардың бірі, суретші Әбілхан Қастеевтің 120, халық қаһарманы Рахымжан Қошқарбаевтың және қазақ балалар жазушысы Бердібек Соқпақбаевтың 100 жылдығын атап өту жоспарланған. Одан бөлек, биыл белгілі ақын мәдениет саласының ардагері Ханбибі Есенқарақызының 75 жылдық мерейтойы аталып өтпек.
«Қаламызда бірнеше жылдан бері ақындар айтысы өткізілген жоқ. Бұл талай ақынның туып-өскен, табан тіреген жері әрі үшінші мегаполис атымызға сын. Осыған орай, биыл республикалық ақындар айтысын өткізуді жоспарлап отырмыз», – деді Бауыржан Орынбасарұлы.
Театр сүйер қауым үшін мамыр айында Өзбекстаннан, Ақмола, Шығыс Қазақстан обыстары мен Алматы қаласынан гастролдік сапарлармен әртістер келіп, өнер көрсетіп жатыр. Ал маусымда Өзбекстан мемлекеттік архивтерінің Қазақстандағы күндері аясында халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференциясын ұйымдастыру жұмысы жүргізіліп жатыр. Брифингте басқарма басшысы Шымкент қаласының мәдениет саласындағы бірқатар жаңалығымен, алдағы жоспарымен бөлісті. Жиын барысында тілші қойған бірқатар сауалға жауап берді.
Назгүл НАЗАРБЕК,
Шымкент қаласы