The Telegraph басылымы жариялаған зерттеу нәтижелері негізінде Aikyn.kz жастардың онлайнда көп уақыттарының қандай контентке арнайтынын талдайды.
Z буыны арасында TikTok және Snapchat аса танымалдылыққа ие болған. Фото news.gallup.com сайтынан алынды
Британдық медиа саласын реттеуші үкіметтік орган Ofcom-ның (Office of Communications) зерттеуіне сәйкес, 18-24 жас аралығындағы жасөспірімдер күніне орта есеппен алты сағатын интернетте өткізеді екен. Бұл Z буыны арасында TikTok және Snapchat сияқты желілер аса танымалдылыққа ие болған. Былтыр дәл осы жастағы топтың онлайн режимінде өткізген уақыты 4 сағат 36 минут болған. Биылғы өсім мамандарды таңғалдыруда. Дегенмен Ofcom әдістемесінің өзгеруіне байланысты YouTube қолдану көрсеткіштері былтыр төмен бағалануы мүмкін деген пікірлер айтылуда.
Жаңа зерттеуге сәйкес, Generation Z ұрпағында әйелдер тобы ең «онлайн» деп аталған, олар күніне 6 сағат 36 минутын желіге арнайды екен. Ал ер адамдар 5 сағат 28 минут уақыттарын интернет желісінде өткізеді.
10 000 ерікті қатысқан смартфон мен интернетті пайдалануды қорытқан зерттеуге сәйкес, қазір 18-24 жас аралығындағы жастардың 75%-ы TikTok-ты пайдаланады. Олар осы видео бөлісу платформасына күніне орта есеппен 64 минут жұмсайды. Бір жыл бұрын бұл көрсеткіш 55 минут болған. Z буыны Snapchat-қа орта есеппен 55 минут жұмсайтыны белгілі болды. Ofcom компаниясының нарықты зерттеу жөніндегі директоры Ян МакРей (Ian MacRae) бұны былай түсіндіреді:
«Біз жастар өмірінің көп бөлігін интернетте өткізетінін білеміз. Жастар YouTube-қа әлдеқайда көп уақыт бөледі. TikTok-та бір сағатты және Snapchat-та да соған шамалас уақытты өткізеді. Егер сіз Facebook-ке қарасаңыз, Facebook-ті әдетте орта жастағы адамдар пайдаланады».
Z ұрпағының әйелдер тобы күніне 6 сағат 36 минутын желіде өткізеді. Фото uk.linkedin.com сайтынан алынды. Авторлығы: Victor Agbontean
Ofcom сонымен қатар орташа британдық ересек адам қазір интернетте 4 сағат 20 минут жұмсайтынын анықтады, бұл зерттеу ерлер мен әйелдердің арасындағы айырмашылық бар екенін де анықтаған.
«Барлық ересек жастағы топтарда әйелдер ерлерге қарағанда интернетті – смартфондарда, планшеттерде және компьютерлерде – күн сайын 33 минут артық уақыт өткізеді», – дейді Ofcom өкілдері.
Әйелдер ерлерге қарағанда интернетте көбірек уақыт өткізетінімен, олар әлеуметтік желілерде қажетсіз достық сұрауларына немесе гендерлік кемсітушілікке жиі ұшырайтынын көрсеткен. Жасөспірім қыздар сонымен қатар зиянды тамақтану немесе тамақтанудың бұзылуына қатысты контентті жиі көретін болып шықты. Сондай-ақ 8-15 жас аралығындағы балалардың жартысынан көбі мектептегі тапсырмаларды орындау үшін ChatGPT сияқты ЖИ құралдарын пайдаланатыны анықталды.
Желтоқсан айында Ofcom «Интернеттегі қауіпсіздік туралы» заңның бөлігі ретінде технологиялық алпауыттарға онлайнда зиян келтіру туралы алғашқы ережелер жинағын ұсынбақшы. Ережелерді бұзу миллиардтаған доллар айыппұлға әкелуі мүмкін екені де ескертілді. Үкіметтік реттеуші 2025 жылдың бірінші жартысында әйелдер мен қыздарды қорғау бойынша бірқатар шара енгізуді жоспарлап отырғанын жариялады.
«Келесі жыл үлкен өзгерістер жылы болады және пайдаланушыларды желіде қорғау жолында түбегейлі өзгерістер болады», – дейді МакРей мырза.
Технологияның ортасында өскен Z ұрпағы онлайн ойындар мен әлеуметтік желілерді белсенді пайдаланады. Фото iecaonline.com сайтынан алынды
Жаңа технологиялық дәуірдің ұрпағы қандай?
Millennials буыны (Y ұрпағы) интернетті жасөспірім шағынан пайдалана бастады. Олар колледж студенті атанғанда смартфондарға қол жеткізді, сондықтан виртуалды әлем олар үшін қызықты, бірақ басым емес. Ал Z ұрпағы жастайынан технологияның ортасында өсті және онлайн ойындар мен әлеуметтік желілерді белсенді пайдаланады.
Қазіргі Альфа ұрпағы, Z буынынан да басқаша коммуникациялық кеңістікте өсіп келеді. Олар цифрлық құрылғыларды сана түрде, жетік біліп, пайдаланады. Z буынына гаджеттер жай ғана ойыншық емес, көпфункциялы құрал. Бұлар технологияға таңғалмайды, өйткені олар смартфондар мен планшеттер күнделікті өмірдің бір бөлігіне айналған әлемде туып, өсіп келеді.
Z ұрпағының өкілдері инженерия мен биомедицинаға, робот техникасына қызығады. Иллюстрация Investopedia сайтынан алынды. Авторлығы: Yurle Villegas
Generation Z
Z буын өкілдері планшеттерді, смартфондарды және 3D шындықты белсенді пайдаланады. Олар саналы түрде интернетке, кез келген ақпарат түріне қол жеткізу енді үйдегі компьютермен шектелмейтінін, смартфондардың көмегімен қай жерде болмасын, қандай уақытта болмасын қолжетімді екенін біледі. «Z ұрпағы» термині «цифрлық адам» терминімен синоним ретінде қарастырылады. Z ұрпағы ғылым мен техникаға қызығады. Мысалы, зерттеушілер бұл ұрпақтың өкілдері инженерия, биомедицина және робот техникасымен айналысады деп болжайды.
Зерттеушілер Z ұрпағы үнемді болатыны да жиі айтады. Олар жаһандану және постмодернизм дәуірінде дүниеге келген бірінші ұрпақ. Z ұрпақ толық емес жұмыс күнімен, қашықтан жұмыс істеуге бейім, өз балаларын тәрбиелеуге көбірек уақыт бөледі. Қоғамдағы қауіпсіздік мәселелері олар үшін өте маңызды.
Жапонияда Z буыны «цифрлық емес жергілікті тұрғындар» деп аталады. Олар «цифрлық жергілікті тұрғындар» деп алдыңғы Y ұрпағын атайды. «Цифрлық жергілікті тұрғындар» негізінен мәтін немесе дауыс арқылы байланысса, «цифрлық емес жергілікті тұрғындар» видео, видео-телефонияға артықшылық береді. Бұл Z ұрпағының компьютерден смартфонға және мәтіннен видеоға ауысуын көрсетеді.
Ұрпақтар сабақтастығын мына әзіл видео жақсы көрсетеді:
Ұрпақтар ерекшеліктері
Y ұрпағы (миллениалдар) шамамен 1980-2000 жылдар аралығында туғандар. Олар цифрлық технологиялармен терең айналыса бастаған алғашқы буын.
Z буыны – цифрлық әлемде, 2000 жылдан кейін дүниеге келгендер.
X ұрпақ – 1963-1983 жылдар аралығында туғандар, оларды жоғалған ұрпақ деп те атайды. Олар қырғи-қабақ соғысты, азық-түлік талондары мен ең қажетті тауарларға кезектерді, тапшылықты және қайта құруды, қоғамдық дағдарысты ата-аналарымен бірге көрді. Мұндай адамдар тек өзіне ғана сеніп, тынбай еңбек етіп, ақырын әрі сенімді түрде өз мақсатына жетуге дағдыланады.
X ұрпақ қырғи-қабақ соғысты, азық-түлік талондарын ата-аналарымен бірге көрді. Сурет geeksforgeeks.org сайтынан алынды
Ал Альфа ұрпағы (Gen Alpha) – 2010-2020 жылдар аралығында туылғандар. Альфа ұрпағы толығымен XXI ғасырда дүниеге келген алғашқы ұрпақ. Альфа ұрпағы дүниеге келгенде дүниежүзіндегі көптеген елдерде туу көрсеткіші төмен болды. Бұл ұрпақтың балалық шағындағы ойындар смарт-технологиялар, әлеуметтік желілер мен стримингтік қызметтері болды. Олар дәстүрлі телевизия мен радиоға қызықпайды. Білім беру технологиясының өзгеруі Альфа ұрпағының алдыңғы буындармен салыстырғанда ертерек оқуына әсер етті.
Сараптама, зерттеу мақала, күнделікті өзекті ақпаратты «Айқынның» TELEGRAM арнасынан табасыз.