Бүгінде әлеуметтік желілерде белең алған желілік маркетингтің жарнамасы жер жарып тұр. Күнделікті өмірде сіздің досыңыз не танысыңыз, ұжымдасыңыз, әйтеуір біреуі желімен тауар сату арқылы қосымша табыс табады. Кейбірі тіпті бір немесе бірнеше желі арқылы ақша тауып, әрісі осы бизнес жолына бел буып кірісіп кеткенін де көз көріп жүр. Желіге кіре қалсаңыз «Қосымша табыс тапқыңыз келе ме?», «үйде отырып ақша табуды үйретемін», «үйде отырған аналарды, зейнеткерлерді, студенттерді ақша табуға шақырамын», «бір аптада 1 000 $-ға ие болыңыз» деген жазбалар алдыңыздан шығады. Шынымен солай ма?
Бұл жұмыспен шұғылдану үшін жұмыс орнына, кеңсеге барудың қажеті жоқ, үйіңізде интернеттің мүмкіндігін пайдалансаңыз жеткілікті. Белгілі бір компанияның өнімдерін сатып алып, артынан бірнеше адамды тіркеу міндеттеледі. Бұл сізді қаншалықты табысқа кенелтеді? Ол өзіңізге тікелей байланысты дейді желілік маркетингтің тұтынушылары.
Желілік маркетингте сіз өзге үшін жұмыс істейсіз, яғни өзіңізден кейін адам шақыру арқылы жоғарыда тұрған адамның қалтасын қалыңдатасыз. Сатқан тауарыңыз бен адам тіркегеніңіз үшін компаниядан тиісті үлесіңізді ғана аласыз. Бір ерекшелігі, шаруаңызды үйде күніне 2-3 сағат уақытыңызды бөліп, бала-шағаның қасында отырып істей бересіз. Бұл, әсіресе, декретте, бала күтімімен отырған қыз-келіншектерге таптырмас жұмыс дейді осы кәсіппен айналысушылар.
Кәмшат Мұқанова бізге желілік маркетингтің мүмкіндіктері жөнінде айтып, тәжірибесімен бөлісті.
– Қаншама қыз-келіншек қазір үйде баламен отыр. Соларға қосымша қаражат болсын деп жарнама жасаймын. Мен өнімін жарнамалайтын компанияның болашағы зор. Зерттеп, толықтай көзім жеткеннен кейін компания өнімдерін жарнамалаймын. Үйде бос отырмай, қолыңыздан іс келсе, неге ақша таппасқа?! Сол ақшаны күнде жұмысқа барып жүріп табатындар да бар. Қазір желілік компания көп. Өнімдері де сапалы. Себебі, желілік маркетинг арқылы таратылатын өнім ешуақытта сапасыз немесе нашар болмайды, – деген ол тауар тікелей өндіруші компаниядан, еш делдалсыз келетінін айтады.
– Желілік маркетинг дұрыс болу үшін, бірінші кезекте, компанияның көрсететін қызмет түрлері мен ұсынатын тауарлары халал болуы тиіс. Айтылған шарттар толықтай табылмаған жағдайда ондай сауда түріне шариғатта тыйым салынады, оның табысы халал болмайды. Қазіргі таңда көптеген желілік маркетинг жүйесінде аталған шарттар толық табылмайтынын ескерген жөн, – дейді Қазақстан Мұсылмандары діни басқармасы Баспасөз бөлімінің меңгерушісі Ағабек Қонарбайұлы.
Ол сонымен қатар желілік маркетинг пен қаржылық пирамиданың айырмашылығына жеке-жеке тоқталды.
– Желілік маркетинг пен қаржылық пирамиданың құрылымы ұқсас болғанымен, екеуінің жұмыс жүйесі екі түрлі. Қаржылық пирамидалар ешқандай өнім немесе тауар ұсынбайды, айналымда тек ақша жүреді. Оның жұмыс жасау принципі мынадай: сіз алдымен белгілі бір сомада ақшалай салым саласыз, сонан соң сіздің артыңыздан тіркелген адамдардың салымының есебінен пайыздық үлес алып отырасыз. Салымшылардың саны көбейген сайын табыс та еселене береді. Мұнда алдау, көмескілік, айлакерлік және басқа да заңсыз (шариғатқа қайшы) әрекеттер болғандықтан, бұл кәсіппен айналысуға шариғатта рұқсат жоқ. Ал желілік маркетинг – тәуелсіз дистрибьютерлер (тауар өткізуші агент) желісін құру арқылы өнімді сату немесе қызмет түрін көрсету. Сондай-ақ өнім делдал арқылы емес, өндіруші компаниядан тікелей тұтынушының қолына тиеді. Әрбір агенттің табысы өнімді сатқаны үшін берілетін үстемеақы және қол астындағы агенттерінен түскен сыйақыдан құралады. Өз тобына тіркелген агенттердің саны неғұрлым көбейген сайын, табыс та соғұрлым молайып отырады, – дейді білікті маман.
Статистикалық мәліметтерге сүйенсек, әлемде 5 мыңнан астам желілік маркетинг компаниясы бар. Бір қызығы, күн сайын әлемде елу және одан да көп адам желілік маркетингпен айналысып, миллионер атанады екен. Олардың ішінде 2 500-і АҚШ-та, Еуропада шамамен – 700, Малайзияда – 800, ал Қазақстанда 50-ден астам желілік маркетинг компаниясы жұмыс істейді. Желілік маркетинг өкілдері бұл кәсіп түрін тез арада баюдың ең оңтайлы жолы ретінде таныстырады, көпшілікті де сонысымен тартады. Ал желілік бизнесте жұмыс істеу, желілік маркетинг туралы көпшіліктің ойын төмендегі пікірлер арқылы беруді жөн санадық.
Қаршыға МҰҚЫШ,
мәдениеттанушы:
– Үйде жатып алып мал табу деген «алма піс, аузыма түс» дегендік емес шығар. Қазір «қабырғасыз дүкен» индустриясы қарқынды дамып келеді. Тоқсаныншы жылдардың ортасына шейін жалпы жұрт базарға баратын еді. Одан кейін киоск деген шықты. Киоск заманы кетіп, бірінші қабаттан дүкендер пайда болды. Қазіргі кезде осы шағын дүкендер дәуірі өтіп барады. Супер-гипер маркеттер желісі шағын кәсіпкерлікті жұтып жатыр. Сонымен бірге, қарқынды қызмет саласы интернет-дүкен заманы кешеуілдеп болса да, Қазақстанға кеп қалды.
Қабырғасыз дүкен дегеніміз – интернет бизнес. Байып жатқан адамдарды көрмесеңіз, Алибаба, Амазон сияқты алпауыт болмаса да, бірсупер маркет иесінің табысындай адамдарды, аман болсақ, жақын болашақта жүздеген, мыңдағанын көреміз.
Бекжігіт СЕРДАЛЫ,
композитор:
– Түрлі дерт шығып жатқаннан кейін бе, бүгінде айналамызда әрқилы компаниялардың шөптен әзірленген дәрі құтыларын сатумен айналысатын адам көбейіп барады. Бұлар әлдебіреулердің арбауына түсіп, кейін өздері де жұртты арбаушыларға айналған «сетевиктер». Бұл шаруамен айналысатындар – негізінен әйелдер. Ешқандай медициналық білімі жоқ кез келген адам саған «диагноз» қойып, «рецепт» ұсынып жатады. Тыңдап отырсаң, әуесің келеді. Бір құтысын ішсең, қазір-ақ жазылып кететіндей сезінесің. Өйткені әлгінің үгіті солай. Ала қояйын десең, бағасы удай. «Жақсы дәрінің бағасы осылай қымбат болады» деп жұбатады олар. Алдымен: «Бір құтысын ішіп көр, сосын өзің-ақ мені іздей бастайсың» деп үміттендіреді. Неге екені белгісіз, мұндай дәрілердің емдеу курсы тым ұзаққа созылады: алты ай, бір жыл, тіпті үш жыл. «Толық курсынан» өтіп болғанша, әйтеуір, жалаңбұт қалатының сөзсіз. Сонда деймін де, егер осындай шөп ішіп, бір курстан жазылып кете беретін болсақ, соншама ауруханалардың, емханалардың, клиникалардың қажеті не? Дәрігерлерге жалақы беріп, клиникаларға қымбат медициналық құрал-жабдықтар алып беріп, әуре болғанша, үйде шөп дәрі ішіп жата бермейміз бе?