Қазақстанның мұнай-газ саласындағы көшбасшысының бірі «Қарашығанақ Петролиум Оперейтинг Б.В.» (ҚПО) компаниясы «Қарашығанақ» бірегей газ конденсаты кен орнын тиімді әзірлеуде. Сондықтан жасыл технологияны дамытуға, қоршаған ортаны қорғау саласында жоғары нәтижелерге ерекше көңіл аударып отыр.
ҚПО компаниясы үшін көмірсутектерді өндіру және өңдеу маңызды. Бұл ең алдымен, қоршаған ортаға барынша аз әсер ету арқылы өндірістік жоғары көрсеткіштерге қол жеткізу. «Қарашығанақ Петролиум Оперейтинг Б.В.» компаниясы 1998 жылдан бері Қарашығанақ кен орнының операторы және осы уақыт ішінде табиғатты қорғау іс-шараларын іске асыруға 73 млрд теңге инвестиция салды. Басымдық берілген мақсаты – ауаны ластаушы заттек, сондай-ақ парниктік газ шығарындыларын азайту, қалдықтарды кәдеге жарату, озық жасыл технологияларды енгізу.
Өткен жылы Қарашығанақ кен орнын игеру аясында қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шара шығындарының көлемі 7,57 млрд теңгені құрады. Биыл «Ұңғымаларды игеру кезінде газдың жоғары көлемдік үлесімен өнімді қайта айдау үшін жерүсті сорғысын пайдалану» пилоттық жобасы іске қосылды. Енді ұңғымаларды нөлдік деңгейге дейін игеру кезінде шырақтағы газ жанбайды, ауадағы ластаушы заттек шығарындылары барынша азаяды. Жоба жоғары тиімділігін көрсетіп берді және келесі жылдың табиғатты қорғау іс-шаралар жоспарына енгізілді.
ҚПО құрал-жабдықтарды, соның ішінде жоғары қысымды сорғылар мен сеператорларды жетілдіруді жалғастыруда және ұңғымаларды игеру кезінде атмосфераға ластаушы заттек шығарындыларын азайтуға ықпал ететін көмірсутек негізіндегі сұйықтықтарды пайдаланады. Озық құрал-жабдықтар мен материалдарды пайдалану нәтижесінде 2018 жылы сұйық көмірсутектерді жағу көлемі 60 мың тоннаға, осы жылдың алты айында – 35 мың тоннаға азайды. Былтыр ұңғымаларлы тазарту кезінде газды жағу көлемі 40 млн текше метрге, ал биылғы І жартыжылдықта 29 млн текше метрге қысқартуға мүмкіндік берді. Ұңғыма шырағындағы газ бен сұйық көмірсутекті жағу көлемін азайту 2018 жылы атмосфераға ластаушы заттек шығарындыларының жалпы көлемін 55%, 2019 жылғы I жартыжылдықта 62% қысқартуға мүмкіндік берді. Технологияларды жетілдіру және кәсіпорын қуаттылығын біртіндеп өсіру қоршаған ортаға әсер ету деңгейінің төмендеуімен бірге жүреді. Газды жалындатып жағу көлемін азайту ҚПО негізгі міндеттемелерінің бірі болып қала береді. Табысты серіктестік кезінде компания газды кәдеге жарату және жағылатын газ көлемін азайту саласында елеулі нәтижелерге қол жеткізді. Қарашығанақтағы ілеспе газды кәдеге жарату ҚПО қажеттіліктері үшін электр энергиясын өндіру мақсатында қабаттық қысымды ұстап тұру, тазартылмаған газды сату және отын газын өндіру үшін қабатқа газды қайта айдау және жергілікті энергия тарату компанияларына сату арқылы іске асырылады. Қазіргі кезде Қарашығанақтағы газды кәдеге жарату көрсеткіші 99,94% құрайды.
Көрсеткіш мұнай-газ саласындағы ең озық әлемдік жетістіктерге сәйкес келеді. Объектідегі газ жағу құрал-жабдығын жоспарлы-сақтандырмалық жөндеу, жаңа жабдықты іске қосу-реттеу, сондай- ақ жабдықтың істен шығуы, ақаулықтары кезінде апаттардың алдын алу үшін қауіпсіздік техникасының есебі бойынша жүреді. Жалындатып газ жағудың жалпы көлемі өндірілген газ көлемінің бар болғаны 0,06% құрайды және ҚПО мұнай және газ өндіру жөніндегі әлемдік және еуропалық кәсіпорындардың осы көрсеткіші бойынша аса жоғары деңгейін растайды және Қарашығанақты газды кәдеге жарату көрсеткіші бойынша Қазақстандағы алдыңғы қатардағы мұнай-газ конденсатының кен орны етеді.
Кен орнын игеру кезінде компания озық, жаңашыл технологияларды пайдаланады. Дәл осы Қарашығанақта алғаш рет жоғары қысым астындағы өңделмеген газды қабатқа қайта айдаудың инновациялық схемасы әзірленіп, қолданылды. Осы схема сұйық көмірсутек өндіру көлемін көбейтуге қатысты өзінің жоғары тиімділігін көрсетті және жоба үшін экономиялық тиімді болып шықты. Сонымен бірге өндірістің қоршаған ортаға теріс ықпалы төмендейді, сондай-ақ қажет болғанда қабаттан шығарылуы және болашақта пайдаланылуы мүмкін газ ресурстары сақталады.
«Қарашығанақ Петролиум Оперейтинг» су ресурстарын барынша сақтау үшін ұтымды пайдаланады. ҚПО кәсіпорындағы таза су тұтынуды кешенді шаралар арқылы реттейді және мүмкін болғанда, тазартылған ағын суларды екінші рет пайдаланады. Компания жыл сайын ҚОҚ бойынша іс-шаралар жоспарына жоғарғы су көздерінен техникалық қажеттілікке таза су жинауды қысқарту мақсатында «Тазартылған ағын суларды қайта пайдалану» шарасын қосады және орындайды. Сондай-ақ суды өндірістік қажеттілікке пайдалану су тұтынудың жалпы көлемінен 10% қысқарды. «Қарашығанақ Петролиум Оперейтинг» екінші жыл термомеханикалық өңдеуден кейін су негізіндегі бұрғылау ерітіндісінің сазды бұрғылау шламын және мұнай негізіндегі бұрғылау ерітіндісінің сазды бұрғылау шламын екінші рет пайдалану әдістемелігін әзірлеу бойынша ғылыми-зерттеу жұмысын жүргізуде. ҚПО компаниясы осы жұмысты ҚОҚ жөніндегі іс-шаралар жоспарына қосады, оны орындаудың экологиялық әсері көму үшін келіп түскен қалдықтар көлемін азайту мақсатында қалдықтарды екінші рет пайдалану әдістерін жетілдіру болып табылады.
ҚПО бүкіл жұмыс экология тақырыбы бойынша жүреді, бұл компания үшін әрқашанда өзекті тақырып. Өйткені күн сайын әрқайсымызға қатысты болып қала бермек. «Қарашығанақ Петролиум Оперейтинг» әлеуметтік жауапты компания ретінде қоршаған ортаны қорғауға жоғары көңіл аударады және «мұнай» және «экология» ұғымдарын толық үйлесімді етеді.
Арман ҚҰСАЙЫНОВ