Кешегі Үкімет отырысында Ұлттық экономика министрі Өңірлерді дамытудың 2020-2025 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасының жобасын таныстырды. Бұл бағдарламаның жаңалығы сол, қалаларда, аудан орталықтары мен ауылдарда инфрақұрылымды дамыту үшін Өңірлік стандарттар жүйесі енгізіледі.
Әрине, Үкімет отырысында Өңірлерді дамытудың 2016-2020 жылдарға арналған бағдарламасының арқасында қол жеткізілген жетістіктер де сөз болды. Ал орындалмаған жұмыстар туралы айтыла қоймады. Ол туралы кейінірек біз айтамыз. Әзірге жаңа бағдарлама туралы бірер сөз.
Ұлттық экономика министрі Руслан Дәленовтің айтуынша, жаңа бағдарлама 2025 жылға қарай урбандалуды 62 пайызға жеткізеді, бұл жалпы ішкі өнімнің 0,52 пайызға өсуіне және нақты табыстың 25 пайызға артуына мүмкіндік береді. Бағдарлама «өсу орталықтарын» қаржыландыруға, оларды урбандалған аудандар арқылы дамытуға, спутниктік ауылдарды жаңғыртуға, аймақтық стандарттар жүйесін енгізуге басымдық береді. «Өсу орталықтары» төрт агломерацияны, 14 урбандалу аймағын, сондай-ақ 18 шалғай, моно және шағын қалаларды анықтады. Ауылдық тауар өндірушілер үшін әлеуетті нарық құрылады. Облыс, аудан орталықтарының және басқа елді мекендердің көлік байланысы жақсарады. «Ауыл – ел бесігі» жобасы аясында 3 477 ауыл жаңартылып, ауыл халқының 90 пайызы немесе 7 млн адам сапалы ауызсумен қамтамасыз етіледі. Бағдарламаны жүзеге асыру үшін 1,3 трлн теңге бөлу жоспарланған.
Жалпы, Өңірлерді дамыту бағдарламалары 2014 жылдан бастап іске асырылып келеді. Сол жылдары елімізде Өңірлік даму министрлігі болған. Кейін бұл құрылым Ұлттық экономика министрлігінің құрамына өтті.
Сала министрінің сөзіне қарағанда, 2020 жылға дейінгі бесжылдық бағдарламаны жүзеге асыру моноқалалардағы сумен жабдықтау желілерінің тозуын 10 және электр желілерінің тозуын 12 пайызға төмендеткенін айтады. Бес жыл ішінде «Дипломмен – ауылға» бағдарламасы бойынша 17 мың маманға тұрғын үй сатып алуға жеңілдетілген несие берілген. Ауылдарды абаттандыру бойынша 8 мың жоба іске асып, 700 мыңға жуық ауыл тұрғыны үшін инфрақұрылым жақсарыпты. Министр осы сөзінен кейін инфрақұрылымы жақсарған ауылдар тізімін ұсынғанда сөзі сенімді шығар еді.
«Аталған іс-шараларға барлығы 252 млрд теңге бөлінді. Сондай-ақ сумен жабдықтауды және тұрғын үй салуды дамыту жүзеге асты. 2017 жылдан бастап тұрғын үй салу бойынша іс-шаралар «Нұрлы жер» бағдарламасына біріктірілді. Ал 2020 жылдан бастап та сумен жабдықтау, су бұру және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық мәселелері «Нұрлы жер» бағдарламасы аясында іске асырылады», – деді министр.
Ал Өңірлерді дамытудың 2020 жылға дейінгі мемлекеттік бағдарламасы бойынша қандай жұмыс орындалмады? Бұл туралы ақпаратты Ұлттық экономика министрлігінің ресми сайтынан көруге болады. Сол мәліметке сүйенсек, жергілікті атқарушы органдардың Мемлекеттік бағдарламаның іске асырылуын жеткіліксіз бақылауы салдарынан жекелеген нысаналы көрсеткіштерге қол жеткізілмеген, бөлінген бюджет қаражаты толық игерілмеген. Мәселен, бағдарламада есепті кезеңдегі іс-шаралардың жалпы саны 53 болса, оның екеуі нақты орындалған деп көрсетілген. Ал ішінара орындалған іс-шаралар саны 46 делінген. Бұл іс-шараларды орындауды аяқтау мерзімі 2019 жыл деп белгіленген, демек жыл соңына дейін нүктесі қойылуы тиіс. Ал 5 іс-шара орындалмағандар тізімінде тұр. Олардың арасында функционалды қалалық аудандар құрамына кіретін шағын қалаларда инженерлік инфрақұрылымды дамыту жобалары, шекаралас аумақтарда орналасқан шағын қалаларды жайластыру жұмыстары, шекара маңындағы аумақтарда орналасқан шағын қалаларда инженерлік инфрақұрылымды дамыту жобалары, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы саласын нормативтік реттеу орындалмаған. Себебі республикалық бюджеттен қаражат бөлінбеген. Ал облыс аумақтарындағы қала құрылысын жоспарлаудың кешенді схемаларын әзірлеу жұмысы 2019 жылға жоспарланған. Бұл жұмыстың нәтижесі туралы келер жылы айтамыз. Ал министрлік орындалмаған іс-шаралар өңірлердің әлеуметтік-экономикалық, қоғамдық-саяси жағдайына теріс әсер етпейді дейді. Бұл ақталуды біз түсіне алмаймыз, себебі бағдарлама атаулы әр істің уақыты мен қаржысы есептеліп жасалатындықтан, ондағы жоба-жоспар мерзімінде орындалуы тиіс.
Халима БҰҚАРҚЫЗЫ