«Бастапқы 3-4 жыл бойы осы кәсіпті меңгеріп, қыр-сырын үйренумен болдым. Қарбыз тұқымының ең қарапайым түрін сатып алып, бар-жоғы екі қатарға егіп көрдім. Бастапқы үш жыл бойы маңдытып ештеңе шығара алмадым. Бұған дейін бақша дақылдарын өсіріп көрмегенмін. Қарбыз өсіру туралы оқымаған кітабым, көрмеген бейнеролигім қалмады, интернетті көп шарладым. Бастаған істі орта жолдан тастамай, соңына дейін жеткізу үшін табандылық пен осы іске деген сүйіспеншілік керек. Менің қызығушылығым басым еді. Бұл шаруа тіпті менің ең сүйікті шаруам – балық аулаудан да қызықтырақ болып шықты», – деп еске алады Николай Шалвович.Солтүстікқазақстандық ноу-хау – сары қарбыз Оның түсіндіруінше, Есіл өңірі 56-солтүстік ендікте жатыр. Күн көлбеу түсетіндіктен, қысқа ғана жаз айларында бұл өңір үшін таңсық қарбыз түгілі, басқа жеміс-жидек те пісіп үлгермейді. Мамыр-маусым айларында қатқақ жиі болады, тамыз-қыркүйекте ауа райы минусты көрсетеді. Соған қарамастан, бағбан кәсіптің тың түрін қолға алып, қарбыз шаруашылығына жан бітірді. Ресейдің қарбыз өсетін өлкелерінде тамыз айында ғана өнім жинау басталса, солтүстікқазақстандық кәсіпкер шілденің соңында алғашқы өнімін саудаға шығарады. Оның өзінде қарабайыр емес, ноу-хау сұрыптарын да енгізуде. Мәселен, бұған дейін жерлестерін экзотикалық сары қарбызбен қуантқан бағбан биыл бірінші рет қарбыздың сүйексіз сары сортын өсіріп шығарды.
«Былтыр бұл түрін өзіміз үшін бірінші рет егіп көрдік. Оның дәмі ерекше, басқасына қарағанда қаттырақ, алма сияқты, бірақ кәдімгі қарбызға қарағанда әлдеқайда тәттірек әрі исі аңқып тұр. Ең бастысы, сүйегі жоқ. Бұл сұрыптың тұқымы өте қымбат әрі шығымдылығы нашар: тұқымның 30-40 пайызы текке кетеді. 10 тұқым ексек, соның алтауы, кейде тіпті екеу-үшеуі ғана өсіп шығады. Селекционерлер жаңа тұқымды жасап шығару үшін бірнеше түрін будандастырып, 2-3 жыл еңбектенеді. Бұл – өте қиын процесс. Қарбыздың мұндай түрі негізінен Еуропа елдерінде өсіріледі, Ресейде өте сирек кездеседі, Қазақстанда мүлдем жоқ», – деп түсіндірді Николай Шалвович.Бағбан 7 жыл ішінде қарбыз тұқымының жүз шақты түрін егіп көргенін айтады. Соның ішінен 15 шақтысына тоқталыпты. Бұған дейін сұранысқа сараптама жасап көрген кәсіпкер тұтынушыларға сары қарбыздың екі түрі ұнайтынын ұғыныпты. Тұқым таңдау жұмысы әлі де жалғасуда. Олардың кейбіреуі теріскейдің жерін мүлдем жерсінбейтін болып шыққан. Қауын өсіруді қолға алды Бастапқыда өнімін өз бала-шағасының ғана алдына тосқан кәсіпкер бүгінде жерлестеріне де ұсынып, қуантып жүр. Былтыр 2 сотық алқаптан 8 тонна қарбыз сатқан кәсіпкер сауданың көрігін қыздырып, биылғы көрсеткішін 10 тоннаға жеткізді. Николайдың жұмысы сәуірде қыза бастайды. Алдымен, көшеттер егіліп, кейін олар «термос» технологиясымен отырғызылады. Бұл – өте қымбатқа түсетін әдістердің бірі. Мұнда екі қабат арнайы пленка қолданылады, ол өсімдіктерді арамшөптерден қорғап, жылу мен ылғалды сақтайды және топырақ температурасының төмендеуінің алдын алады. Тамшылап суару әдісі қолданылады. Қарбыз үшін судың маңызы зор: не аз, не көп болмауы керек. Сол үшін топырақтың ылғалдылығын, Ph және басқа да қасиетін өлшейтін арнайы аппарат та сатып алыпты. Шығыны мен машақаты көп болғандықтан, қарбыздың келісі 170-350 теңгеден сатылады. Бірақ нитратсыз таза өнімді тұрақты сатып алушылардың қарасы қалың. Тіпті, экологиялық таза өнім сатып алу үшін көршілес Көкшетау мен Нұр-Сұлтан қаласынан арнайы келушілер де бар. Өз ауылдастары – тұрақты сатып алушылар. Кәсіпкер анда-санда облыс орталығы – Петропавлға да келіп қарбыз сатады. Оны асыға күтушілер өте көп. Корнеевка қарбызы келе жатқаны туралы хабарландыру түрлі чаттарда тез тарайды. Агрономиядан ауылы алыс болса да, биыл Николай Малвенов бірінші рет қауын өсіруді қолға алды. Отбасы мүшелеріне арналған алғашқы өнім әлі жиналған жоқ. Бұл қарбыздан бетер жылусүйгіш өсімдік көрінеді. Бірақ жерлестері алдағы уақытта жергілікті жерде өсірілген қауыннан дәм татудан дәмелі.
Солтүстік Қазақстан облысы