Бірер күннен кейін жаңа оқу жылы басталады. Министрлік мінберінен келген бұйрық бойынша биыл оқушылар сабақты оффлайн оқымақ. Осыған байланысты қазір ата-ананың бірі баласы үшін мектеп формасын іздеп әлек болса, енді екіншілері оқулықтарын түгендеп жүр. Ал әкімдіктегілер мектеп құрылыстарын дер кезінде аяқтаймыз деп алаөкпе болуда. Әрине, мұның бәрі дұрыс-ақ. Алайда жамбылдық шенділер жаңа оқу жылында бір нәрсені ұмыт қалдыруда. Ол – оқу орындарын мектеп инспекторларымен қамту мәселесі.
Әлемдік пандемия біреуге ауыр соқса, атқамінерлерге сылтау болғаны жасырын емес. Олай дейтініміз, төмен көрсеткіш пен атқарылған жұмысты «тисе терекке, тимесе бұтаққа» деп басшылар тікелей коронавирус індетімен байланыстыратын болды. Білім саласындағы «бауын тапса, байлауын таппаған» кемшіліктерді де шенділер былтыр кеселдің кесірі деп көрді. Алайда биыл жағдай басқаша. Оқушылардың дені мектептен табылатындықтан, жаңа оқу жылына тас-түйін дайындық керек. Әсіресе, балаларды ауыр індеттен ғана емес, сырттан төнетін қауіптен де қорғау маңызды. Ал аудандардағы мектеп инспекторларының санына қарайтын болсаң, бойыңды үміттен гөрі үрей билейді. Мәселен, облыс орталығынан шалғай жатқан Мойынқұм ауданында биыл жыл басына дейін бар болғаны екі-ақ мектеп инспекторы болған. Ал ауданда 25 мектеп тіркелген. Ауылдардың арақашықтығы бір-бірінен 160-200 шақырымға дейін баратынын ескерсек, екі инспектор жыл ішінде қандай жұмыс істегенін бағамдай беріңіз. Аудандық полиция бөлімінің жергілікті полиция қызметі бөлімшесінің бастығы Тимурлан Абдрамановтың айтуынша, жоғары жаққа қанша сұраныс жіберсе де, мәселені қаржыға тіреп, өтініштерін қанағаттандырмай қойыпты. – Биылға дейін ауданда екі мектеп инспекторы жұмыс істеп келді. Алайда күні кеше қатарымызға тағы үш инспектор қосылды. Биыл осы бес инспекторға 25 мектепті бақылау міндеттеліп тұр. Алайда инспекторларымыздың көлігі де, қажетті құрал-жабдықтары да жоқ. Егер қажетті көлікпен қамтып берсе ауыл арасын аралап, шама-шарқымыз жеткенше мектептерді бақылауымызға алар едік. Былтыр оқушылардың дені онлайн оқығандықтан, көп нәрсе білінбеді. Алайда биыл 5 инспектормен мектептегі оқушылардың қауіпсіздігін қадағалау қиын болғалы тұр. Тағы бір мәселе – мектеп инспекторы беймезгіл уақытта жүрген мектеп оқушысын анықтайтын болса, оған хаттама толтыру үшін аудандық полиция бөліміне баруға немесе учаскелік полицейлердің планшеттерін сұрауға мәжбүр. Осының бәрін көрсетіп екі ай бұрын 5 мектеп инспекторына 5 планшет, 1 автокөлік, 5 бейнетіркеу құралы, рация және қосымша бір штат қосып беруін сұрағанбыз. Алайда сұранысымызға «қаржы қаралса, жыл соңына дейін шешілуі мүмкін» деген жауап келді, – дейді жергілікті полиция қызметі бөлімшесінің бастығы. Иә, маманның сөзі орынсыз дей алмассың. Себебі не көлігі, не қажетті құралы жоқ мектеп инспекторынан қалай оқушылар қауіпсіздігін талап ете аласың? Оған қоса, бір инспектор бір-бірінен 60-100 шақырым қашықтықта жатқан 5 мектепке бірдей жауапты болса... Әрине, маман жетіспеушілігі ең бірінші мектептегі қауіпсіздікке әсер ететіні анық. Оған дәлел – өткен жылдың қазан айында Мойынқұм ауылының кәмелеттік жасқа толмаған мектеп оқушысы пышақталған дене жарақатымен аудандық ауруханаға түскен. Ай-күннің аманында оны Жаңатас қаласында тұратын кәмелеттік жасқа толмаған жасөспірім пышақтап кеткен. Сондай-ақ былтырғы жылдың қараша айында Ұланбел ауылының тұрғынына кәмелеттік жасқа толмаған жас жеткіншек пышақ сұғып, соңы кісі өлімімен аяқталған. Осыдан кейін Мойынқұмдай ауданға мектеп инспекторы қажет емес деп көріңіз... Бұл деректер былтыр мектеп оқушылары онлайн форматта үйде отырғанда болды. Ал биыл оқушылар дәстүрлі оқу жүйесіне көшкенде жағдайдың қалай болатынын ойлаудың өзі қорқынышты. Мойынқұм ауданы әкімдігі жанындағы кәмелетке толмағандардың істері және олардың құқықтарын қорғау жөніндегі комиссия хатшысы Құралай Ізбасарованың сөзіне сүйенсек, ауданда жайсыз отбасыларда тәрбиеленіп жатқан мектеп жасындағы балалар аз емес екен. Мәселен, осы жылы мұндай 8 бала анықталып, «Өмірлік қиын жағдайдағы балаларды қолдау» орталығына орналастырылған. Олардың басым бөлігінің ата-анасы ішімдікке салынып кеткен. Енді 25 мектепке берілген 5 мектеп инспекторы осындай қиын топтағы балалармен жұмыс істей ме, әлде бірін-бірі пышақтап жатқан оқушыларды бақылай ма? Тағы бір дерек – биыл Тараз бен Қаратау қалаларынан келген жасөспірімдер Мойынқұм ауданының мектеп жасындағы оқушыларымен төбелескен. Абырой болғанда арты тыныш аяқталған. Алайда осы секілді ауданда жас жеткіншектер арасында күнделікті болып жатқан бұзақылық пен қылмыстық оқиғалар аз емес. Ал облыстық Полиция департаменті бар мәселені қаржы тапшылығына тіреп, ең шулы елді мекеннің бірін 5-ақ мектеп инспекторымен қалдырып отыр. Негізі, бұл жалғыз Мойынқұм ауданы бастан кешіп отырған жағдай емес. Облыстық Білім басқармасы берген ақпаратқа сүйенсек, өңірдегі 442 мектептің тек 159-ы мектеп инспекторымен қамтылған. Бұл 35,9 пайызды көрсетіп тұр. Жекелей айтсақ, Тараз қаласында 67 мектеп инспекторы болса, Қордай ауданында – 15, Меркіде – 13, Шуда – 12, Байзақта – 11, Жамбылда – 10, Т.Рысқұловта – 10, Жуалыда – 6, Таласта – 6, Сарысу мен Мойынқұм аудандарында 5 мектеп инспекторы ғана жұмыс істеуде. Облыс орталығындағы жағдай біршама қалыпты болғанымен, аудандардағы мамандардың саны теңізге тамған тамшыдай болып тұр. «Жаман айтпай, жақсы жоқ» дейді дана қазақ. Беті аулақ, алайда күні ертең жаңа оқу жылы басталғанда мектеп оқушылары бір-бірімен төбелесіп, тіпті пышақтасып жатса, кімді кінәлаймыз? 25 мектепке бекітілген 5 инспекторды ма? Әрине, түрлі себептерге байланысты Жамбыл облысында мектеп инспекторларының санын арттыру мүмкін болмай жатқан шығар. Алайда қазір жасөспірімдермен жұмыс істеу қиынның-қиыны екенін Мойынқұм ауданы-ақ көрсетіп тұр. Сондықтан жаңа оқу жылында мектеп инспекторларының қатарын көбейте алмасақ та, ең болмаса оларды көлік және қажетті құрал-жабдықтармен қамтамасыз етіп берсек игі.Саятхан САТЫЛҒАН, Жамбыл облысы