Президент жүктеген тапсырма неге орындалмайды?
Бұл мәселе – ел ішінде көптен бері айтылып, жауыр болған тақырып. Тіпті, тегін дәрілердің өңірлерде уақытында жеткізілмеуі Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевқа жетіп, сала министрліктері мен ведомстволарына аталған жағдайдың ашық болуы үшін цифрландырудың қажеттілігін шегелеп тапсырған. Президент саладағы цифрландырудың әрбір науқас өзіне қажетті қандай тегін дәрі-дәрмекке тапсырыс бергенін біліп, оны алғанын онлайн түрде растауға мүмкіндік беретінін мәлімдеген. Әрі бұл салада да жемқорлардың азаймай отырғанын ашық айтты. Бас прокуратураға оларды дереу тауып, жең ұшынан жалғасқан көлеңкелі бизнеске тосқауыл қою қадап тапсырылған. Бұған қоса, Мемлекет басшысы дистрибьютерлер мен импортшылардың әрекеттеріндегі өзара келісім белгілері мен бағаны реттеуге назар аудару қажет екенін айтқан. Денсаулық сақтау министрлігі мен Бәсекелестікті қорғау агенттігіне мәселені реттеуді, Үкіметке өңір әкімдерімен бірлесіп барлық денсаулық сақтау ұйымына түгендеу жүргізуді тапсырған. Алайда жергілікті жерлерде мәселе түзелудің орнына, керісінше ушыққан үстіне ушыға түскен. Жаны мен тәні үшін ашынған жұрт жанайқайын ешкімнің елемегеніне налиды. Бүгінде Мемлекет басшысының айтқан сынының өзіне жылдан асып барады. Дегенмен өңірлердегі жағдай еш өзгермеген сыңайлы. Өзге аймақта қайдам, Ақмола облысында солай сияқты.Тегін дәрілерге бөлінген миллиардтар қайда кетеді?
Ақмола облысы Денсаулық сақтау басқармасының дәрілік бөлім басшысы Саят Толықбаевтың айтуынша, облыста былтыр тегін дәрілермен бұрнағы жылдардан 7 пайызға артық науқас қамтамасыз етілген. Нәтижесінде, тегін дәрі-дәрмекпен қамтуға қатысты арыз-шағым саны бұрынғыға қарағанда 1,5 есеге дейін азайыпты-мыс. Мәселен, 2020 жылы амбулаторлық дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету шеңберінде тегін дәрі-дәрмек берілетін сырқат түрі 48-ден 140-қа дейін кеңейтіліп, бұл 2019 жылмен салыстырғанда үш есеге дейін ұлғайған. Сөйтіп, тегін дәрілердің тізімі 280-нен 620-ға дейін көбейіпті деген дерек алдық. «Елдегі коронавирус пандемиясына байланысты тегін дәрі-дәрмек препараттарының тізіміне қосымша тағы бес дәрі мен антикоагулянттардың үш атауы қосылды. Аталған аурулар бойынша дәрі-дәрмек толығымен жеткілікті. Биыл жалпы 6,8 миллиард теңге сомасына 885 түрлі тегін дәрі жеткізілді. Былтырғы қорытындыларды 2020 жылғымен салыстырғанда 21 пайызға көбірек. Жалпы, өткен жылы тегін дәрі-дәрмекпен 170 мың науқас қамтамасыз етілді. Бұл да өткен 2020 жылмен салыстырғанда 7 пайызға жоғары болып тұр. Осындай нәтижелердің арқасында дәрі-дәрмекпен қамту мәселелері бойынша арыз-шағым 1,5 есеге дейін азайды», – деп атап өтті Саят Толықбаев.Дәрі жоқ, қоңырау шалып тұрыңыз...
Ал ауыр науқасына байланысты дәрігерлердің тізіміне кіргендер тегін дәрілерді айлап, тіпті жылдап ала алмай жүргенін жеткізді. Дәрігерлер жазып берген рецепті сол күйі жарамсыз болып қалған. «Барлық тапқан-таянғанымыз дәрі-дәрмекке кетеді. Жылдар бойы тегін дәрілерді уақытында ала алмай келеміз. Мәселен, өткен жылы барлық тегін дәрі-дәрмектерімді ала алмадым. Барсаң, емхана ішіндегі дәріханадағылар «дәрі жоқ, қоңырау шалып тұрыңыз», – деп шығарып салады. Учаскелік дәрігерлер жазып берген толық бір бума рецептіміз құр босқа жарамсыз болып қалды. Карантинде жатқандықтан, қаңтар айына барып ала алмадым. Енді ақпан айына жазғызып алып едім. Алайда тегін дәрі тағы да болмай шықты. Амалсыз дәріханалардан 5 600 теңгеге аторис, альдерон, амиодорон дәрілерін сатып алуға мәжбүр болдым. Ал бізге күйеуім екеуіміз үшін де дәрі үнемі керек», – дейді Алла Ермолович. Демікпе дертіне шалдыққандар да бағасы удай қымбат дәрі-дәрмекті қолына жеткізе алмай жүргенін айтып шағымданды. «Менің демікпемен ауырғаныма біршама уақыт болды. Жаным қысылған кезде тынысымды ашу үшін аэрозоль, серитит дәрілерін тегін ала алмаймын. Қашан сұрасам да, ешқашан болмайды. Ылғи сатып алуға мәжбүр боламын. Ал оның бәрі бізге тегін берілуі тиіс. Тегін дәрілер беретін емханадағылар түскен дәрілердің жетіспейтінін айтады. Ал менің дәрім шамамен 10 мың теңге тұрады. Үнемі осылай қиналуға мәжбүрмін. Бәрі бар деп қалай жалған айтады?», – дейді Көкшетау қаласының тұрғыны Мәнсия Қалимова. Тегін дәрі-дәрмектерін ала алмай қиналғандар жоғары жақтан еш нәтиже болмаған соң мәселені әлеуметтік желілерге де жаза бастаған. Айтуларынша, негізінен бағасы қымбат дәрі-дәрмектер дәріханаларда ешуақытта табылмайды. Көпшіліктің ойында «тегін дәрі-дәрмек біреулердің көлеңкелі бизнесіне айналып кетті ме» деген күдік басым.Тегін дәрілерді «бизнеске айналдырғандар» көп...
Мемлекет басшысының жүктеген тапсырмасының өңірде қаншалықты орындалғанын білу мақсатында Ақмола облысының прокуратурасына ресми хат жөнелттік. Жауап бірнеше күннен соң әзер жетті. Прокуратура органдары да өңірде тегін дәрілерден «бизнес» жасап жүргендердің баршылық екенін мойындады. Тіпті, тегін дәрілерді алғандардың қатарында емханаларда диспансерлік есепте тұрмайтын, ел аумағынан әлдеқашан көшіп кеткен адамдар да болыпты... «Былтыр облыс прокуратурасы тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шеңберінде халықтың дәрілік заттармен уақытылы қамтамасыз етілуіне талдау жүргізді. Жүргізілген талдау барысында дәрілік заттардың қажетті мөлшерін дұрыс жоспарламау және қажетті көлемді төмендетіп көрсету, дәрілік заттардың шекті бағасын көтеру фактілері анықталды. Бұдан басқа диспансерлік есепте тұрмайтын, Қазақстан аумағынан тыс жерлерге кеткен адамдарға дәрілік заттар беру, тегін дәрілік зат бола тұра (оның ішінде COVID-19-дан да) науқас адамдарды қамтамасыз етпеу фактілері анықталды. Облыс прокуратурасы жүргізген талдау нәтижесі бойынша, уәкілетті органға 18 қадағалау актісі енгізілді. Нәтижесінде, денсаулық сақтау ұйымдарының 46 қызметкері тәртіптік жауапкершілікке, 2 қызметкер әкімшілік жауапкершілікке тартылды», – делінген Ақмола облыстық прокуратурасының аппарат басшысы Ержан Жандосов қол қойған ресми жауапта.P.S.
Қалай десек те, жылдар бойы қордаланған түйінді мәселе әлі де болса басы ашық күйде қалып тұр. Бұл орайда тиісті министрліктер мен облыстық ведомстволар Президент жүктеген міндеттерді бұлжытпай орындаса ғана жең ұшынан жалғасқан жемқорлықтың тамырына балта шабылып, түйткілдің шешімі табыла ма деп ойлайсың...
Ақмола облысы