Оның үстіне жасанды интеллект (АІ), толықтырылған шындық (AR), виртуалды шындық (VR), кеңейтілген шындық (XR) және аралас шындық (MR) сынды жаңа реалитилер мен мүмкіндіктердің дамуы жалпы робототехника саласына тың екпін бергені рас.
Елімізде осы саланы оқушылар арасында дамытып, халықаралық додаларға республика бойынша іріктеу өткізіп жүрген ұйымдардың бірі – USTEM Robotics Foundation. 2017 жылғы Вашингтонда өткен осындай олимпиададан шабыт алған Нұрдәулет Досмағамбет пен Асылбек Мырзахметов бүгінде робототехника сайысының басы-қасында жүр. Қазақстан бойынша жүзден жүйрік, мыңнан тұлпар деп танылған жастар FIRST GLOBAL Сhallenge 2023 атты халықаралық олимпиадаға қатысу мүмкіндігіне ие болады. Ол әлемдік дода биыл 7-10 қазан күндері Сингапурде өтпек. Үндістаннан бастап, Боливия, Малайзия, Словакия, Венесуэла, Вьетнам, Аргентина және тағы басқа елдердің жас инженер-ғалымдары қатысатын бұл турнирге үміткер атану – биік мәртебе әрі зор жауапкершілік.
Астана қаласының физика-математика бағытындағы Назарбаев зияткерлік мектебінің жас дарындарынан жасақталған Qial және Robust атты қос команда осы республикалық іріктеу турниріне қызу дайындықты бастап кетті. Бұл екі топ бүгінге дейін біраз шыңдалып, бірқатар жетістікке жетіп үлгерген. Мәселен, бірінші команда былтыр өткен FIRST турнирлеріне қатысып, республикалық кезеңде Core Values атты номинацияда бас жүлде алса, екінші команда SMM challenge атты кезеңде еліміз бойынша бас жүлдеге ие болған.
Robust командасы – қазірдің өзінде тәжірибелі, белсенді, талабы зор топ. Social Media Challenge жобасының тапсырмасын орындау кезінде сутегі тақырыбында зерттеу жүргізді. Инновациялық жоба жасап, адамзат үшін маңызды сала энергия мен атмосфера мәселелерінің шешімін ұсына білді. Qial және Robust командалары өздері әлі оқушы болса да, өзге білім ордаларындағы ұландармен білгенімен бөлісіп келеді. Мәселен, жуырда ғана Назарбаев университетінің алаңында ауыл балалары үшін ұйымдастырылған «Айналайын» лагеріне арнайы барып, замандастарына Arduino және Lego бағдарламалары бойынша шеберлік сыныптарын жүргізді. Өздері секілді оқушылармен бірге роботтар құрап, «Робо-сумо» сайысын өткізді. Бұл екі топтың белсенді жастары өздерінің әлеуметтік желілердегі @qial_fgckz және @robust_fgckz парақшалары арқылы да пайдалы контентпен бөлісуді қолға алды.
Әр команданың жас құрамы әртүрлі, бұл – жастар арасындағы білім мен тәжірибе сабақтастығының алғышарты. Мәселен, Qial командасының капитаны Малика Хасен 10-сыныпта оқыса, Наджмудин Әдиханов пен Семен Чистяков – 8-сыныптың, Камила Сағыныш – 9-сыныптың, ал Әли Қайырдықожа – 11-сыныптың оқушысы.
Халықаралық робототехника олимпиадасына қатысу міндетін жоспарлап отырған бұл екі команданың жетекшілері – Назарбаев зияткерлік мектептерінің түлектері Нұрбол Мақтаев мен Мирас Мұратханов. Бүгінде Назарбаев университетінде оқитын студенттер өздерінен кейінгі буынға қолдау білдіріп, маңызды шараға дайындауға уақыт тауып жүр.
«Біздің басты мақсатымыз – робототехника мен STEM саласына үлес қосу, өзіміз сияқты басқа оқушыларға үлгі болып, бұл саланы танымал ету. Сонымен қатар біз үшін FIRST турнирлері – бұл жаңа мүмкіндіктер мен білім қайнары. Жаңа жобалар мен роботтарды құрастырған кезде қызықты әрі пайдалы тәжірбие аламыз. Роботтарды жобалау мен құрастырудан бастап, бағдарламалау мен тапсырмаларды шешуге дейінгі тапсырмаларды орындауға әзірміз. Осылайша, жаңа технология әлеміне өз үлесімізді қосуды қалаймыз. Қазақстанның туын Сингапурда көтергіміз келеді», – дейді Qial командасының капитаны Малика Хасен.
Қазіргі таңда олимпиаданың алдын-ала онлайн іріктеу кезеңіне 100-ден астам команда тіркеліп үлгерген, олардан тек 40 команда республикалық кезеңге өтеді. Қазақстанның цифрлық болашағы мен әлеуеті осындай озық технологияға талабы зор, бейімі мол болашақ инженер-ғалымдардың қолында екені анық.
Алма САЙЛАУҚЫЗЫ,
журналист