Қилы тағдырлар мекені

Әсіресе, сан қилы тағдырдың басын қосқан орталықта қазақтардың үлесі басым. Бұл жайт қилы тағдырлар мекеніне бас сұққан адамның көңіліне кірбің ұялатады.

Қазақтардың үлесі басым

Бүгінде облыс орталығын­да­ғы №1 Қызылорда ар­нау­­лы әлеуметтік қызметтер көр­­­сету орталығы коммуналдық мем­лекеттік мекемесінде, яғни, қарт­тар мен мүгедек жандардың ин­тернат үйінде тағдыр теперішін көр­ген 164 жан тұрмыс кешіп жа­тыр. Халықаралық қарттар кү­­ніне орай өмірдің қатал сы­ны­на ұшыраған сондай жандардың тұр­мыс-тіршілігін көзбен көру үшін аталмыш мекенге арнайы ат ба­сын бұрдық. 

Мекеме ауласына кіргеннен тал­дың көлеңкесін саялаған қа­рия­лардың жанарынан мұң бай­қал­ды. Әлдекімді күткендей жан-жағына жаутаңдап қарайды. Пай­ғамбар жасына жеткенде жал­ғыздықпен жолдас болған жан­дардың қилы тағдыры жа­ның­ды тебірентеді.

Алдымен аталмыш мекеме ди­ректорының кабинетіне бас сұқ­тық. Бізді жылы шыраймен қар­сы алған мекеме басшысы ор­талықтың жұмысын жан-жақ­ты түсіндірді.

«Мекемеде түрлі тағдыр ие­ле­рі тұрмыс кешіп жатыр. Кейбірі жас­тайынан тұлдыр жетім қалған жан­дар болса, келесісінің туған­дары бар. Бүгінде орталықта 56 мү­гедек кісі тұрады. Көп жағдайда осы кісілердің туыстары кездесу­ге жиі келеді. Негізінен мекеме­ден медет сұрап келетіндердің көп­­­­шілігі ішкілікке салынып, от­басынан баз кешіп, теріс қы­лық­қа бой алдырған жандар. Со­ның ішінде көпшілігі адапта­ци­я­дан жеткізіледі. Зиянды әдет­ке бой алдырып, айықпас дертке ду­шар болғандар да кездеседі. Қазіргі уақытта орталықта сондай он­кологиялық сырқатқа шал­дық­қан 5 адам тұрып жатыр. Ме­кемені мекен еткен адамдарға бес түрлі қызмет көрсетеміз. Со­ның ішінде төрт мезгіл тамақ, киім-кешекпен қамтамасыз ету жә­не медициналық, психо­ло­гия­лық көмек ала алады», – дейді ме­кеме директоры Раушан Ысқа­қова. 

Жалпы бұл орынға Қы­зыл­орда облысымен қа­тар Тараз, Шымкент қалалары мен өзге де аймақтардан келіп, тұ­рып жатқан жандар жетерлік. Негізінен орталықтың қызметіне жү­гінгендердің ең жасы 38 жаста бол­са, егдесі 90-ға таяп қалған. Оның ішінде 120 қазақ болса, 27 орыс және 12 кәріс тұрып жатыр. Сон­дай-ақ татар, өзбек ұлтының өкіл­дері де бар.

Орталықта отбасын құрғандар да бар

Орталықта тұрып жатқандар арасында өзінің екінші жартысын тауып, отбасын құрған жандар да кез­деседі. Бүгінде орталықта сон­дай төрт отбасы шаңырақ көте­ріп, тату-тәтті тұрып жатыр. 

Соның бірі – тағдырдың ай­дауымен осы мекемеден медет тап­қан Балта Естібаев. Ол өткен жы­лы осы орталықта өзімен тағ­дыр­лас, орыс ұлтының өкілі Раи­са Григорьевнамен шаңырақ кө­­­теріпті. 

Балта ағамыз жастайынан же­тім қалып, тағдырдың сан-соқ­­пақ жолынан өткен. Кіш­кен­тай кезінен апасының қолында тәр­биеленген оның өмірде жібер­ген қателіктері аз емес. Бүгінде со­ған өкінетінін айтады.

«Осы орталықта тұрып жат­қаныма 4-5 жылдай болды. Бір жыл бұрын қазіргі жұбайым Рай­са Григорьевнамен танысып, осы жер­де бас қостым. Арнайы бөлме бе­ріп, бөлек отбасы болып отыр­мыз. Жағдайымыз жақсы. Ор­та­лық­тың қызметі көңілден шы­ға­ды. Мекеме қызметкерлері қол­дан келгенше көмектерін аянып жатқан жоқ. Өзіме келер болсам, өмір­дің көптеген бұралаң жол­да­рын көрдім. Басымнан талай қиын­дықтар өтті. Аш жүрген кез­дерім де болды. Бес жасымнан бас­тап жетім өстім. Ес білгенше апа­м­ның қолында тәрбиелендім. Есейе келе, апам келін түсіріп, ба­лалары аяқтанды. Сол себепті өз еркіммен осы орталыққа ке­лу­ге шешім қабылдадым. Со­дан бе­рі осы жерді паналап келемін», – деп жан сырымен бөлісті Балта Есті­баев.

Орталық тұрғыны өзінің қиындыққа толы өмірін дұш­панына да тілемейтінін ай­тады. Жастарды татулыққа, бір­лік­ке шақырып, әрбір адам тек жақ­сылық жасауға ұмтылса деген ті­легін жеткізді. Өмірге адам бо­лып келгесін, адам болып кет­кен­нен асқан бақыт жоқ деп ойын тұжырымдады.

Арбаға таңылған талант

Аталмыш орталықта ерекше тағ­дыр иелері де тұрмыс кешіп жа­тыр. Соның бірі – дүниеге сау бо­лып келіп, сал болып қалған Кен­жегүл Маханбетованың өмір жо­лы өзгеше өрнекке толы.

Кейіпкеріміз Қызылорда об­лы­сына қарасты Жалағаш ауда­ны, Жаңаталап ауылының тума­сы. Бұл орталыққа 1996 жылы 1 қа­зан айында келіпті. Содан бе­рі 27 жыл бойына осы жердің тұ­рақты тұрғыны.

Анасы 45 жасында босанғанда Кен­жегүлдің денсаулығына еш­қан­­дай кінәрат болмаған. Екі жас­тан асқан уақытында әкесі құ­да жолы береді. Сол күні қо­нақ­тар тарқаған бойда жүгіріп жүрг­ен кішкентай Кенжегүл аяқ ас­тынан белгісіз сырқатқа шал­ды­ғып, қатты ауырып қалыпты. 

«Сол күні мен қатты ауырып, дер­тім асқынғасын марқұм әкем мен анам дәрігерге қаратыпты. Дә­рі­герлер арнайы жолдамамен Ал­маты қаласына жіберіп, сол жа­қ­та жұлынымнан сарысу ала­ды. Осы жағдайдан кейін сал бо­­­­лып, арбаға таңылып қалдым. Мұ­ны сол кездегі дәрігерлердің қа­те диагнозының кесірі деп ой­лаймын. Себебі кейіннен ес біл­гесін, біраз жерге қаралғанымда, екі жарым жасар баланың жұлы­ны­нан сарысу алу өте қате шешім еке­нін айтқандар болды. Өткен іс­ке шара жоқ. Содан бері тағды­рым темір арбаның үстінде өтіп ке­леді. Өзім сол күні маған көз ти­ген деп есептеймін. Дер уақы­тын­да емшіге қаралғанымда жағ­дайым басқалай болатын еді деп ойлаймын. Қайбір жылдары Қы­­­­­зылорда қаласына арнайы ке­ліп, ем-дом жүргізген қытай дә­рі­гер­леріне қаралдым. Олар тек­сере келе, менің әлі де аяқтан тұрып ке­­туге мүмкіндігім бар екенін ай­тып, Қытай еліне барып ем­делу­і­ме кеңес берді. Бірақ емнің ақы­сы өте қымбат. Қазіргі жағ­дай­да оны менің қалтам көтер­мей­ді», – деп мұңын шақты Кен­­жегүл Маханбетова.    

Тағдырдың жазуы болар, 1993 жылы анасы ауыр сыр­қаттан көз жұмса, 1994 жылы әке­сі, ал 1995 жылы қарашаңы­рақ­ты ұстап тұрған ағасы қайтыс бо­лыпты. Осылайша, үш жыл қа­­­тарынан ауыр қазаға ұшыраған шаңырақтан береке қашады. Соңында ағасының қырық күн­дік асын өткізгеннен кейін Кен­же­гүл алты баласымен жесір қал­ған жеңгесінен рұқсат сұрап, үй­ден кетіп қалған. Содан бергі тағдыры осы орталықпен тығыз байла­нысты.

Кенжегүлдің әкесі ақын кісі болыпты. Кейіннен әкеден дары­ған талант Кенжегүлдің бойынан байқала бастайды. Жабыққан сәттерінде ақ параққа мұң-зарын өлеңмен өрнектеп, жанына медет та­бады. Бүгінде ақынның қорын­да 70-ке жуық өлеңдері бар. Бір­не­ше өлеңдеріне ән де жазылып, жер­гілікті әншілердің орын­дауын­да халыққа танылып та үл­герген. Талант иесі ақындықпен қатар, ән айтуға да бейім. Түрлі мүм­кіндігі шектеулі жандарға ар­налған байқауларда жүлделі орын­дардан көрініп келеді. Тіпті, еселі еңбегі еленіп, «Мәдениет май­талманы» дәрежесі де бері­ліп­ті. Өткен жолы қала аумағында жеке шығармашылық кешін де өткізген. «Мен бір жаралы аққу» деп жырлаған ақын қыз осы ор­та­лықта өзімен тағдырлас адам­дардың қилы тағдырын қамтыған алғашқы кітабын да жазып, де­меу­шілердің көмегімен жарыққа шы­ғарыпты. 

Ес білгелі өз аяғымен жүруді ар­мандайтын Кенжегүл әлі де дер­тінен айығатынына үмітпен қа­райды. Жарты ғұмыры қарттар үйін­де өткен талант иесі қалған өмі­рінде жеке баспанаға қол жет­кізіп, шығармашылығын дамыту­ды армандайтынын айтып қалды. Қайырымды жандардан медет кү­тетінін жасырмады.

Қалай дегенде де, талай тағ­дыр­ды тоғыстырған орталықта тұ­рып жатқан жандардың әрбірі­нің жанарынан жылулыққа деген мұқтаждық аңғарылады. Бірі әке, бірі ана бақытын аңсаса, енді бірі пер­зентінің қамқорлығына зәру еке­нін іштей ұғындық. 

Ербақыт ЖАЛҒАСБАЙ,

Қызылорда облысы