Алайда жыл сайын оқу жылы жақындаған тұста студенттерге қатысты түйіні тарқамаған мәселенің шеті көрініп қалатыны жасырын емес. Әсіресе, елімізде студенттер ең көп шоғырланған Алматы шаһарында жатақхана мәселесі әлі күнге дейін толыққанды шешімін таппай келеді. Мәселен, биыл қалада 29 мыңға жуық студентке жатақхана жетпейді. Ал былтыр дәл осы уақытта бұл көрсеткіш 33 мың орынды құраған. Демек бір жыл уақыт аралығында атқарылған жұмыстың нәтижесі – 4 мыңға жуық студент жатақханамен қамтамасыз етілген.
Студенттердің 62 пайызы – өзге аймақтардан
Қазір шаһарда орын тепкен 35 жоғары оқу орнында жалпы саны 200 мыңға жуық студент білім алады. Олардың 62 пайызы (124 мың) – еліміздің түкпір-түкпірінен арман қуып, білім іздеп келген студенттер. Демек, Алматы қаласында жатақханаға деген сұраныс басым. Онымен қоса, алдағы 3-4 жылдың төңірегінде аталған мәселе өзектілігін жоюы екіталай.
Былтыр жыл соңындағы көрсеткішке назар аударсақ, Алматыдағы барлық жатақхана саны – 149, ал төсек-орын саны 39 145-ті құраған. Ғылым және жоғары білім министрлігі 2022 жылы республика бойынша жатақханадағы орын тапшылығы 69 мың орынға жетсе, 2023 жылы тапшылық саны 17 448 орын деген ақпарат берген еді. Десе де жатақхана жетіспеушілігі бойынша шаһарымыздағы дәл қазіргі көрсеткіш өткен жылдың деректерінен асып түседі. Бұл – жаңа оқу жылының қарсаңында ушыға түсетін жатақхана мәселесінің әлі күнге дейін толыққанды шешімін таба алмай келе жатқандығының көрінісі.
Төсек-орын тапшылығы күрделеніп барады
Біз жатақхана тапшылығы мәселесіне қатысты Алматы қаласы Жастар саясаты басқармасына сауалдарымызды жолдаған едік. Жастар саясаты басқармасы студенттер оқу жылының қарсаңында, дәлірек айтсақ, қыркүйек айынан бастап құрылыс есебінен тағы да жаңа жатақханалармен қамтылатынын жеткізді.
– Жаңа 2024-2025 оқу жылында (қыркүйек айынан бастап) студенттерді 10,2 мың төсек-орынмен қамтамасыз ету жоспарланған. Оның ішінде, құрылыс есебінен 6 жаңа жатақхана – 1,2 мың төсек-орын, ал хостелдер мен қонақүйлердегі қосымша орындар есебінен – 9 мың төсек-орын бар. 2024 жылдың соңына дейін барлығы 5 412 төсек-орыннан тұратын 11 нысанды, оның ішінде 7 құрылыс нысаны және 4 қайта жөндеу жұмыстарынан өткен нысандарды пайдалануға беру көзделген, – дейді Алматы қаласы Жастар саясаты басқармасының баспасөз қызметі.
Ал биыл студенттердің игілігіне берілгелі отырған жатақханалар қаншалықты техникалық, санитариялық талаптарға жауап бере алады? Алматы – сейсмикалық аймақта орналасқан шаһар. Осы ретте құрылыста сейсмикалық талап басты назарға алынды ма? Сұрақтарымызға жауап берген тиісті мекеме өкілдері жатақхана мен ЖОО басшылығы арасында меморандумдар жасасу кезінде санитарлық нормалардың сақталуы ескерілгенін, сондай-ақ өрт қауіпсіздігі мәселесін уәкілетті органдармен бірлесе отырып бақылау жүргізілетінін атап өтті. Студенттік жатақхананы пайдалануға беру актісін алғаннан кейін нысанның сейсмикалық аймақтардағы құрылыс талаптары тексеріледі.
Алматы қаласы бойынша студенттер омбудсмені Әділхан Төлепберген жыл санап Алматыға келетін студенттердің артып келе жатқандығын, сондықтан төсек-орын тапшылығы күрделеніп бара жатқанын алға тартты.
– Қазір біз студенттермен бірге университет жатақханаларына бақылау жұмыстарын өткізіп, мониторинг жүргіземіз. Қаламызда 35 жоғары оқу орны бар болса, күніне 3-4 университетке барамыз. Жұмыс барысында студенттердің тұру жағдайларын бақылап, басшылыққа ұсыныс береміз. Оқу орындарының көпшілігі өтініштер мен құжаттарды онлайн форматта қабылдауға көшті. Әр университетте 10 тамыздан бастап студенттерді жатақханадағы орындарымен қамтамасыз ету бойынша Ахуалдық орталық пен call-орталық ашылады. Ата-аналар мен студенттер көрсетілген орталыққа хабарласып, жатақхана туралы ақпаратты біле алады. Егер студентке жатақханадан орын жетпей қалса, олар келісімшарты бар жеке жатақханалардан орын алуға болады. Мұндай жатақханалардың тізімі оқу орнының ресми сайты мен парақшасында жарияланған, – дейді студенттер омбудсмені Ә.Төлепберген.
Пәтер жағалап, жұмыс істеуге мәжбүр
Көптен бері күрмеуі шешілмеген мәселе төңірегінде студенттерді де әңгімеге тартқан едік. Өкініштісі, жатақханадан орын бұйырмаған студенттер амалдың жоқтығынан пәтер, хостел жалдап тұрады. Одан бөлек, Алматыдағы пәтер құнын ескерсек, қолында жоғары білімі бар маман екенін дәлелдейтін қағазы жоқ студенттер баспананың ақысын өтеу үшін сабақтан тыс уақытта қосымша жұмыспен айналысуға мәжбүр. Кейбір студенттердің сабақ кестесі түстен кейінгі уақытқа сәйкес келсе, тіпті кешкі ауысымда жұмыс істейтін білім алушылар тағы бар. Студенттер «Әу баста мұнда білім іздеп келдік. Бірақ тіршілік етудің қамымен сол білімді толыққанды сіңіре алмай қалмаймыз ба?..» деп алаңдайды. Иә, сапалы білім алып, әрмен қарай ғылымға бой түзеу үшін білім алушының жолында материалдық, әлеуметтік кедергілердің болмағаны жөн. Бұл ретте алматылық студенттер басшылықтан осы мәселенің басты назарға алынуын сұрайды.
Бүгінде Алматыда 109 жатақхана жұмыс істейді. Дәл қазір жатақхана тапшылығы 28,7 мың төсек-орынды құрайды. Мегаполис оқу орындарында білім алатын 200 мыңға жуық студенттің 36 мыңы жатақханада тұрады. Шаһарда жатақхана мәселесін шешу мақсатында екі бағытта жұмыс жүргізіліп отыр. Оның бірі жатақханалар жаңадан салынса, екіншісі ескі ғимараттар мақсатты бағытын өзгертіп, қайта құрылады.
Алтынай БАУЫРЖАНҚЫЗЫ,
Алматы қаласы