Көп адамның жағдайы ұқсас: айлығы жаман емес, бірақ ай соңына дейін ақша жетпейді. Көбі мұны табыстың аздығынан көреді. Алайда мамандардың айтуынша, мәселе көбіне табыста емес, қаржыны басқару дағдысында жатыр, – деп хабарлайды Aikyn.kz сайты.
Ақша неге тұрмайды?
Қаржы сарапшылары ақша ұстай алмайтын адамдардың ортақ белгілерін атап өтеді.
Біріншіден, олар шығынды алдын ала жоспарламайды.
Екіншіден, импульсивті сатып алуға бейім: жеңілдік, акция, «соңғы күн» деген жарнаманы көрсе, ойланбастан ақша жұмсайды.
Үшіншіден, кіріс пен шығынды жазбайды, шамамен ғана есептеп жүреді.
Психологтар бұған қосымша ақшаға қатысты ішкі сенімнің де әсері барын айтады. «Ақша бәрібір тұрмайды», «қазір жұмсамасам, кейін мүмкін болмай қалар» деген ой жиі қайталанса, адам еріксіз артық шығынға барады.
Қаржыны жинаудың қарапайым қадамдары
Мамандар қаржылық әдетті өзгертуді күрделі кестеден емес, қарапайым қадамдардан бастауды ұсынады.
1. Шығынды жазып жүру
Кем дегенде бір апта бойы күніне қанша ақша, қайда жұмсалғанын жазып отыру жеткілікті. Дәптерге, телефонның жазба бөліміне немесе арнайы қосымшаға күні, мақсаты және сомасы көрсетіледі. Бір аптадан кейін артық шығын көздері айқын көрінеді.
2. Қарапайым бюджет ережесін енгізу
Күрделі қаржылық жоспардың қажеті жоқ. Көпшілікке мынадай үлгі тиімді:
-
60–70% – күнделікті қажеттіліктерге (азық-түлік, коммуналдық төлем, жол, міндетті төлемдер);
-
20–30% – жинақ пен төтенше жағдай қорына;
-
10% – өзіңізге арналған еркін шығынға (демалыс, кафе, сыйлық, хобби).
Бастысы – жинаққа арналған бөлікті айдың соңында емес, жалақы түскен күні-ақ бөліп қойған дұрыс.
3. Жинақты автоматтандыру
Банк қосымшасы арқылы жалақы түскен сайын белгілі бір соманы автоматты түрде бөлек шотқа немесе депозитке аударып қоюға болады. Бұл тәсіл адамға артық ойланбай-ақ үнемі аз да болса жинақ жасап отыруға мүмкіндік береді.
4. Қолма-қол ақшаны көбірек қолдану
Карта арқылы төлем жасау кезінде қаржының нақты көлемі сезілмейді. Ал қолдағы нақты соманы көру жұмсау кезінде ойланып шешім қабылдауға итермелейді. Сондықтан күнделікті шығынға арналған соманы қолма-қол ұстап, картаны ірі төлемдер мен онлайн төлемге қалдырған дұрыс.
5. Мақсатпен жинау
Жай ғана «жинап қояйын» деп ақша бөлу мотивацияны ұзақ сақтамайды. Сол себепті жинақтың нақты мақсаты болғаны дұрыс: жазғы демалыс, біліктілікті арттыру курсы, техникалық құрал, алғашқы жарна және т.б. Мақсат нақты сома және мерзіммен жазылса, оған жетуге деген ынта да күшейеді.
Психологиялық кедергілерді жеңу
Қаржыға байланысты түсініктер көбіне бала кезден қалыптасады. «Ақша көп болса, уайым да көп», «ақша тұрған жерден тыныштық қашады» деген сөздерді жиі естіп өскен адам бейсаналы түрде ақшаға жағымсыз реңк береді. Мұндай жағдайда қаржыны ұзақ уақыт бойы ұстап тұру, жоспарлы түрде жинақтау қиынға соғады.
Психологтар ақшаға бейтарап, тіпті жағымды көзқарас қалыптастыруға кеңес береді: ақша – мақсат емес, бірақ қауіпсіздік пен таңдау еркіндігін қамтамасыз ететін құрал. Өз-өзіңізді «ақша ұстай алмаймын» деп айыптағаннан гөрі, кішігірім қадамнан бастаған дұрыс.
Қорытынды: жинақ – әдеттің нәтижесі
Қаржыны басқаруды үйрену үшін міндетті түрде жоғары табыс қажет емес. Тәртіп, жоспарлау және кіші жинақтың өзі адамды қарызға, күтпеген несиелерге тәуелділіктен қорғай алады.
Күн сайын аз мөлшерден болса да тұрақты түрде ақша бөлу – уақыт өте келе қаржылық қауіпсіздік жастығына айналады. Ақша ұстай алмайтын адам өзгермейді деген түсінік дұрыс емес. Қаржылық тәртіп – тәжірибемен келетін дағды.