– Аудан әкімдері өздері басқарып отырған аймақтағы ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерге қатысты кез келген мәселені бес саусағындай біледі. Бірақ олар жауапкершіліктен басын алып қашып, барлығын орынбасарларына, бөлім жетекшілеріне сілтеуді мықтап меңгеріп алған. Өйткені сол жерлердің кезінде қалай болса солай таратылып, жылдар бойы қараусыз жатуында аудан әкімдерінің тікелей кінәсі бар. Әсіресе, инвестициялық жобаларға орасан үлкен жер телімдерін беріп алып, жылдар бойы ондағы жұмысқа көңіл бөлмеу жауапсыздықтың ең сорақысы. Дәл қазіргі талап бойынша жерге байланысты мәселерге тікелей жауапкершілік аудан, қала әкімдерінің мойнында екенін сезінетін кез келді. Соған қарамастан жерге қатысты даулы мәселелердің шешілуіне ниет танытпай, сырттан бақылауға тырысып жатады. Қазір Мемлекет басшысына, Үкімет жетекшісіне жайылымдықтардың тапшылығы, жеке тұрғын үй салуға арналған телімдерге қолжетімсіздігі бойынша арыз-шағымдар көптеп түсіп жатыр. Сондықтан алдағы кезде әкімдерді қоса алғанда, барлық құзырлы орган жерге қатысты бірде-бір арызды, көтерілген мәселені назардан тыс қалдырмай, тез арада заң аясында шешуге міндетті. Талап бәріңізге ортақ. Сұрауы қатаң болады, – деп өңір басшысы аудан, қала әкімдерінің жұмысын қатты сынға алды.Облыс әкімінің орынбасары Әлібек Жақанбаев жерге түгендеу жүргізу және игерілмей жатқанын, мемлекеттік қорға қайтаруға қатысты бірқатар мәселенің бетін ашты. Оның мәлімдеуінше, облыстағы жердің көлемі 11 миллион 800 мың гектарды құрайды. Осы жердің 4,4 млн гектарын ауыл шаруашылығы мақсатында пайдалануға болады. Оның ішінде 528, 9 мың гектар егістік, 199,2 мың гектар суармалы, 2,3 мың гектар көпжылдық шөптер, 126,6 мың гектар шабындық, 3,7 миллион гектар жайылым жер бар. Осынау ұлан-ғайыр алқаптарда 18 431 ауыл шаруашылығы субъектісі және солар арқылы мыңдаған адам өз нәпақасын тауып отырған көрінеді. Жер кодексіне енгізілген тиісті өзгерістерге сай ендігі кезекте жерді пайдалануды бақылау Жер ресурстарын басқару департаментіне жүктелген. Алайда мұндағылар өз міндетін мінсіз атқарып отыр деуге келмейді. Соның салдарынан облыстың әр аймағында ауыл шаруашылығы мақсатындағы, оның ішінде жайылым және шабындық жерлерге қатысты дау-дамайлар мен түсініспеушіліктер жиі көрініс беріп жатады. Жер ресурстарын басқару департаменті басшысының міндетін атқарушы Еркебұлан Мәдібаев аэрокосмостық түгендеу жүргізу нәтижесінде аудандар мен қалалар бойынша 857 мың гектар, оның ішінде 13 500 гектар егістік жерді мемлекет меншігіне қайтару қажеттігі анықталыпты. Нақтырақ айтқанда, ауыл шаруашылығына арналған осыншама жер жылдар бойы пайдаланылмаған. Қайтарғысы келмегендер тез арада жерді пайдалануға кірісетінін дәлелдеуі керек. Өкінішке қарай, бұл ақпарат өткен жылдың шілдесінде тиісті органдарға тапсырылғанмен, одан бергі бір жылдан астам уақытта бұл бағытта ешқандай жұмыс жүргізілмеген. Бүгінде, әсіресе Ақсу ауданындағы жерге қатысты жағдай өте күрделі. Мұнда облыс аумағы бойынша есептегендегі аумақтың төрттен бірін құрайтын 219 мың гектар жайылым алқап босқа жатыр. Сонымен бірге Алакөл, Кербұлақ және Панфилов аудандарында пайдаланылмай жатқан жердің көлемі де едәуір. Облыс әкімдігінің Жер қатынастары басқармасы басшысының міндетін атқарушы Мақсат Қартбаевтың хабарлауынша, биыл аудандық әкімдіктер ауыл шаруашылығына арналған жерлерді тиімді пайдалану мақсатында 8 конкурс бойынша фермер шаруашылықтарына жалпы аумағы 40,7 мың гектар болатын 8 жер телімін беріпті. Жайылым жерлер жетіспей, ауыл тұрғындарының дені малын қорада бағып отырған дәл қазіргі кезде мұндай қадамның дұрыстығы күмән келтірмейді. Мал өрісінің тарылуына байланысты қазір қолда бар 346 мың гектар қоғамдық жайылымдарға қосымша тағы 371 мың гектар жайылым қосымша бекітіліпті. Сонда бүгінде Жетісу облысы тұрғындарының пайдалануы үшін қағаз жүзінде барлығы 717 мың гектар жайылым алқап қарастырылған. Сонымен бірге облыстың 6 ауданында елді мекендердің айналасында 5 шақырымға дейінгі жерде орналасқан 31 мың гектар жайылымды мемлекет мұқтаждығы үшін алу жұмыстары жүргізіліп жатқан көрінеді. Байқап отырғанымыздай, бұған дейін әкімдер «шамасы» жеткендерге ауылдың маңындағы жайылымдар мен шабындықтарды да бөліп берген. 2019-2021 жылдары облыста 222 инвестициялық жобаны жүзеге асыру үшін 487 мың гектар жер телімі беріліпті. Солардың ішіндегі 44 инвестициялық жоба сол бойы қозғаусыз қалып, 32,1 мың гектар жер пайдаланылмаған. Іске аспаған инвестициялық жобаның дені Сарқан, Алакөл, Кербұлақ, Панфилов және Ақсу аудандарында екен. Өңірде жеке тұрғын үй салуға арналған жер телімдерін алуға кезек мәселесі де шешімін күткелі талай жылдың жүзі болды. Облыс бойынша тіркеуде тұрған 107 мың өтініштің басым бөлігі Талдықорған қаласы мен Панфилов ауданына тиесілі. Бұл салада дереу ретттеу мен тәртіпке келтіруді талап ететін тұстар бар.
Болат АБАҒАН, Жетісу облысы