Қазақстанда коронавирус қайта өршіп барады. Бүгінде 11 өңір «қызыл аймаққа» өтті. Отандық дәрігерлер «омикронмен» күресіп жатқанда әлемде одан да қауіпті өзге штамдар пайда болып жатыр. Дерт дендемес үшін қандай жүйелі жұмыстар атқарылды? Коронавирустың жаңа түрлерінен сақтану үшін нені ескеру керек? Осы және өзге де сұрақтарға еліміздің бас санитар дәрігері Ерлан Қиясов жауап берді.– Ерлан Аңсағанұлы, елімізде болған дүрбелеңге қарамастан дәрігерлер мен жедел жәрдем қызметкерлері әдеттегідей жұмыс істегенін білеміз. Бүлікшілердің жедел жәрдем көлігін тоқтатып, жолды бөгеу фактілері тіркелді. Содырлар емханалар мен ауруханаларға баса-көктеп кіріп, медициналық мекемелердің мүліктері мен жабдықтарын қиратты. Ел ішінде тәртіпсіздік кезінде «дәрігерлерді зорлаған, соққыға жыққан» деген сөздер де айтылып жүр. Індет ушығып тұрған шақта бүліктер отандық медицинаға қандай ауыртпалық салды?
– Барша қазақстандықтармен бірге біздің де қайғылы оқиғаларға қабырғамыз қайысты. Террористік әрекеттерден зардап шеккендердің туыстары мен жақындарына көңіл айтамыз. Ахуалды бейбіт жолмен реттеуге бағытталған шараларға қарамастан, әкімшілік мекемелерге, оның ішінде медициналық ұйымдар мен медицина қызметкерлеріне қарулы шабуыл жасау, жедел жәрдем көліктерін бүлдіру фактілері болды.
Денсаулық сақтау министрлігі тәулік бойы туындаған қиындықтарды жедел шешіп отыру үшін қолдан келгеннің бәрін жасады. Халыққа уақытылы медициналық көмек көрсетуге қажет шаралардың бәрі қабылданды. Иә, дәрігерлер өздеріне тікелей төнген қауіпті сезсе де, аянып қалған жоқ. Қандай оқиға болмасын, әріптестеріміз халыққа медициналық көмек көрсетуді жалғастыра береді.
Өзіміздің кәсіби парызымызды орындай отырып, біз Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың елдегі жағдайды тұрақтандыру бойынша қабылдаған шараларын толық қолдаймыз.
– Өткен тәулікте елде 10 418 адам коронавирус жұқтырды. Бұл арғы күнге қарағанда 1 300 адамға көп. Науқастардың көбі Нұр-Сұлтан қаласында. Алматы екінші орында тұр. Онда тәулігіне 1 115 адамнан вирус анықталды. Шымкентте де жағдай күн санап қиындап барады. Індеттің өршуіне не себеп? Әлде жаппай бүлік салдарынан коронавирустың таралуына қарсы күрес жұмыстарын босаңсытып алдық па?
– Әлемнің түкпір-түкпіріндегі мамандар «омикрон» штамының өте жылдам тарайтынын айтып отыр. Салыстырсақ, жаңа вирустың таралуы «Дельта» штамына қарағанда 5 есе жоғары. Әлемде бір күн ішінде коронавирус жұқтырғандардың саны шамамен 3 жарым миллионнан асып кетті. Бұл пандемия басталғалы болып тұрған алғашқы жағдай. Соңғы рет ең үлкен тәуліктік көрсеткіш өткен аптада расталған. Бірақ онда 3 миллионға жетпеген еді. Дертті болғандардың көбі АҚШ-та. Мұндағы науқастар арасында балалар көп. Бір аптада елде ауруханаға түскен жеткіншектер мен бүлдіршіндер саны 80 пайызға артқан. Вирус жұқтыру оқиғаларының күрт артуы тез таралатын омикронмен байланысты.
Бүгінде ол біраз елде басым штамға айналып үлгерді. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметі бойынша, жаңа штаммен ауырғандар саны әр 2-3 күн сайын екі есе артып келеді. Мұндай жылдамдықпен кете берсе, әлемдегі коронавирус жұқтыру деңгейі бір аптаның ішінде 8 есе, ал екі аптадан кейін 40 есе нашарлауы мүмкін.
Коронавирус жұқтыру деректерінің қатты өскені байқалады, КВИ-дің 275 миллионнан астам жағдайы тіркелген. Тәулігіне 500 мыңнан астам жағдай тіркеліп, жалпы 5,3 миллионнан астам адам қайтыс болған. «Омикрон» вирусы әлемнің 126 елінде анықталды.
Соңғы 14 күнде аурудың ең көп өсуі Данияда тіркелді. Бұл елде ауру 70%-дан астам, Италия мен Швецияда – 50%-ға, Франция мен Ұлыбританияда – 40%-ға, Норвегия мен Португалияда 30%-дан астам өсті.
Коронавирус инфекциясының тез таралуына, оның ішінде «омикрон» штамына халықаралық сапарлардың көбеюі, қоғамдағы байланыс процестерінің жандануы ықпал етіп отыр. Жаңа жыл кезінде мерекелік басқосулар мен соңғы оқиғалар сырқаттану деңгейінің өсуіне сөзсіз әсер етті.
– Індетпен күресіп келе жатқанымызға екі жыл болды. Бірнеше локдауннан аман шықтық. Жағдайымыз енді оңалады дегенде, жаңа қауіп – «омикрон» штамы пайда болды. Ол осы күнге дейін анықталған штамдарға қарағанда, 5-7 есе жұқпалы екені айтылды. Коронавирустың жаңа штамы Қазақстанға қаншалықты қауіп төндіріп отыр?
– Қазақстанда коронавирус инфекциясы бойынша эпидемиологиялық ахуалдың нашарлауы байқалады. 2022 жылдың басынан бері COVID-19 жұқтырудың 16 000-нан астам жағдайы тіркелді.
Қазір республикада 44 794 адам коронавирус инфекциясынан емделіп жатыр. Соның ішінде 4 495 пациент стационарда, 40 299 науқас амбулаториялық деңгейде ем қабылдауда. Індетке шалдыққандардың арасында 208 адамның жағдайы ауыр, 76 пациенттің жағдайы өте күрделі және 42 науқас өкпені жасанды желдету аппаратында жатыр.
Коронавирус инфекциясы бойынша эпидемиологиялық жағдайды бағалау матрицасына сәйкес, республика және аталған 4 өңір «қызыл» аймақта тұр. 6 өңір «сары» аймақта – Ақтөбе, Батыс Қазақстан, Қарағанды, Қызылорда, Маңғыстау және Павлодар облыстары. Қалған 7 өңір жасыл аймақта.
Соңғы 7 күнде коронавирус инфекциясымен сырқаттанудың деңгейі бүкіл өңірлерде байқалып отыр. Бұл «омикрон» штамының таралуына байланысты. Сөзсіз «омикрон» елдегі эпидахуалды ушықтырып жіберді.
– Коронавирус инфекциясының басқа түрлерімен салыстырғанда, «омикрон» нұсқасы 20-30 жастағы, яғни адамдардың ең белсенді тобына қатты әсер етеді. Сонымен қатар бұрын ауырып жазылғандардың қайта жұқтыру қаупі де байқалып отыр. «Омикроннан» қорғану амалдарын айтыңызшы...
– «Омикрон» штамының клиникалық белгілері мынадай: шаршау, бастың ауруы, дене қызуының көтерілуі.
Қазір Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы аурудың ауыртпалығы, клиникалық көріністері мен вакциналардың тиімділігі бойынша зерттеулер жүргізіп жатыр.
Бүгінгі таңда коронавирус вакцинасы бүкіл әлемде өзін-өзі оқшаулау мен карантинге жалғыз балама ретінде танылды. Вирустың жаңа штамдары таралмасын десек, ұжымдық иммунитеттің қажетті деңгейіне қол жеткізу маңызды. Республика бойынша екпенің бірінші компонентін 9 миллионнан астам адам алған. Бұл тиісті контингенттің 79,2%-ы деген сөз. Екпенің екінші компонентін 8,5 млн адам қабылдаған, яғни тиісті контингенттің 75,1 пайызы деген сөз.
Бұдан басқа, жасөспірімдерді, жүкті және бала емізетін әйелдерді вакцинациямен қамту үшін министрлік Pfizer компаниясының Comirnaty вакцинасының 4 млн 230 мың дозасын сатып алды.
Pfizer вакцинасының бірінші компонентін 367 578 адам, екінші компонентін 157 210 адам алды.
Бүгінде 600 мыңға жуық адам ревакцинациядан өтті. Сондай-ақ 60 жастан асқан адамдарды Pfizer вакцинасымен ревакцинациялауды бастау жоспарлануда.
Уақытылы жүргізілген иммундау коронавирус инфекциясының ауыр зардаптарынан қорғауға қабілетті немесе аурудың жеңіл өтуіне ықпал етеді.
Аурудың алғашқы белгілері байқалған сәтте, мүмкіндігінше бірден оқшаулануды ұсынамыз.
– Бүгінде әлемде «омикрон» жұқтырған науқас саны күрт артып, дерт меңдеп барады. Өзіңіз коронавирустың жаңа штамы әлемнің 126 еліне тарағанын айттыңыз. Осыған байланысты еліміз бен өзге мемлекеттерде қандай шектеулер енгізіліп жатыр?
– Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының арнайы өкілі шектеуді күшейтпесе, ахуалдың ушыға түсетінін болжап отыр. Мысалы, АҚШ-та тәулігіне 1 миллион 130 мыңнан астам жаңа жағдай тіркелген. Бұл – пандемия басталғаннан бері тіркелген абсолютті максимум.
Шектеулерді күшейтіп жатқан елдер көп. Аустрияда көшеде екі метр арақашықтықты сақтау мүмкін болмаса, бетперде кию міндетті деп танылды. Азық-түліктік емес дүкендерге кіруге вакцинация туралы сертификат немесе тиісті анықтама болған жағдайда рұқсат етіледі. Үндістанға кірудің жаңа ережелері пайда болды. Енді елге келгендердің бәрін бір апталық үй карантиніне жіберіп, бірнеше мәрте ПТР сынақтарын тапсыру қажет.
Елімізде «омикрон» жаңа штамының таралуына, сондай-ақ КВИ сырқаттану жағдайларының көбеюіне байланысты коронавирус инфекциясына жол бермеу жөніндегі ведомствоаралық комиссияның тапсырмасы бойынша 2022 жылғы 14 қаңтардан бастап қосымша алдын алу шаралары енгізілді.
Жұмыс және демалыс күндері сауда орталықтары, сауда үйлері мен сауда желілеріне қоса, спорттық-сауықтыру және фитнес-орталықтарға, йога-орталықтарға, бассейндерге, сауналарға, моншаларға кіру «жасыл» статустың (вакцинацияның болуы, сынамалар алынған сәттен бастап 7 тәуліктен аспайтын теріс нәтижесі бар ПТР-тестілеудің болуы, соңғы 3 ай ішінде ауырып жазылған, тұрақты медициналық қарсы көрсетілімдері бар адамдар) болуымен жұмыс режимін шектеусіз жүргізіледі.
Шетелден елге қайтқан кезде мерзімі 72 сағаттан аспайтын ПТР тестілеудің теріс нәтижесі бар анықтаманың болуы міндеттелмек.
– Дерт дендемес үшін не істеу керек? Әр азамат ауруға шалдықпау үшін қандай алдын алу шараларын сақтауы қажет?
– Коронавирус инфекциясы ұдайы мутацияға ұшырайды. Сондай-ақ «омикрон» штамының жұғу көрсеткіші жоғары. Қыс айларында жіті респираторлық вирустар да өршиді. Сол үшін әр адам жағдайға барынша жауапкершілікпен қарап, басқаларға және өзіне жұқтырмау үшін қамдануы керек. Халық көп жиналатын орындарға барудан бас тарту, ұжымдық іс-шараларды өткізбеу және қатыспау ұсынылады. Жұмыс орындарында міндетті түрде маска тағу, әлеуметтік қашықтықты және жеке гигиена ережелерін сақтау, үй-жайларға қонақ шақыруды шегере тұру. Коронавирус инфекциясының алғашқы белгілері пайда болған кезде үйден шықпай, медициналық көмекке жүгініңіз. Жақындарыңыз бен туыстарыңызға қауіп төндірмеңіз.
– Әңгімеңізге рақмет!
