– Ерлан Тұрсынбайұлы, ауыл әкімдерін сайлау қандай дәрежеде өтіп жатыр деп ойлайсыз? Осы шараны қолға алғандағы мақсат орындалып жатыр ма?
– Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың бастамасы бойынша аудандық маңызы бар қалалардың, ауылдар мен кенттердің және ауылдық округтердің әкімдерін тікелей сайлауы өтуде. Жаңадан сайланған ауыл әкімдері Президент ұсынған «Халық үніне құлақ асатын мемлекет» тұжырымдамасы аясында халықпен тығыз байланыста жұмыс атқара отырып, жергілікті жерлердегі мемлекеттік басқарудың жаңа мәдениеттін қалыптастыруда деп есептеймін. Уақыт өте келе, Президенттің бұл бастамасы өз нәтижелерін жақсы жағынан көрсетеді деп сенемін. Менің ойымша, мемлекеттік құрылымның барлық деңгейлерінде, соның ішінде ауыл әкімдерін сайлауда демократиялық қағидатты қолдау және құрметтеу маңызды. Ауыл тұрғындарына өз басшыларын өз бетінше анықтауға мүмкіндік беретін процесс азаматтардың өмірге ашықтығы мен белсенді қатысуына ықпал етеді. Әрбір тұрғынға өз дауысын білдіруге және ауылымыздың дамуына үлес қосуға тең мүмкіндік беретін әділ және ашық сайлауды қамтамасыз ету керек.
Ауыл әкімін сайлаудың тиімділігін бағалау нақты жағдайларды және әрбір ауылдың контексін талдауды талап етеді. Нәтижелер әр жерде әртүрлі болуы мүмкін. Дегенмен жалпы алғанда, ауыл әкімдерін сайлау үшін тұрғындар арасында сайлауды енгізу – демократиялық жолға жасалған батыл қадам. Мұндай шараның мақсаты – азаматтардың өз қоғамдастығына әсер ететін шешімдерді қабылдауға қатысуы.
Бұл шараның сәттілігін анықтау үшін сайлаудың қатысу деңгейін, ашықтығын және олардың сайлау сапасына әсерін ескеру қажет.
Біз осы процестің дамуын қадағалап, ауылымыздың тұрғындарына жақсы жағдай жасау үшін анықталған проблемаларға жауап беруіміз керек.
– Жолдауда аймақтарды дамыту туралы міндеттер қойылған. Президент ауыл әкімдерінің бюджет дербестігі мен электораттық сипатын арттыра түсіру туралы тапсырма қойды. Соған қатысты пікіріңізді айтсаңыз.
– Президент жолдауында ауыл әкімдерінің бюджеттік дербестігі мен сайлаулылығын арттыру міндетін қою демократияны нығайтуға және өңірлерді дамытуға ұмтылысты көрсетеді. Бюджеттік автономия ауыл әкімдерінің өз аймақтарындағы қаржы мен ресурстарды тиімді басқаруға мүмкіндік береді. Инфрақұрылымды, білім беруді және денсаулық сақтауды дамытуға өз үлесін қосады. Ауыл әкімдерін сайлау өз кезегінде тұрғындардың өз басшыларын таңдауға тікелей қатысуының маңыздылығын көрсетеді.
Жолдауда 2029 жылға қарай ұлттық экономиканың көлемін 2 есеге ұлғайту, яғни 450 млрд долларға жеткізу жоспарлануда. Президент бұл стратегиялық міндетті қалайда орындауға тиіс екенімізді жеткізді. Басты мақсат – экономиканың тұрақты өсімін 6-7 пайызға жеткізу. Бұл айтылған жоба-жоспарлардың барлығы мамандар тарапынан нақты зерттеліп, есептелініп жасалған. Президенттің Жолдауындағы тапсырмаларды орындау 2023 жылы және 2024 жылы жаңадан сайланатын аудан және облыстық деңгейдегі қала әкімдеріне тікелей байланысты болады деп санаймын. Сондықтан да ауылдағы ағайындар мен қаладағы жерлестер өз таңдауларын дұрыс жасауы тиіс. Сонда ғана қаладағы, аудандағы азаматтарымыздың жергілікті жердегі атқарушы биліктің қабылдаған шешімдеріне тікелей араласып, қатысуларына мүмкіндіктері артатын болады.
Қорытындылай айтқанда, бұл міндеттердің өңірлерде өзін-өзі басқаруды нығайту және бүкіл елдің дамуы үшін маңызы зор. Дегенмен бұл мақсаттарды табысты жүзеге асыру үшін жергілікті деңгейде қолдауды қамтамасыз ету, сондай-ақ азаматтарды оң мүдделерін өз дәрежесінде алып шығу үшін сайлаудың ашықтығы мен тұтастығын қамтамасыз ету қажет. Бір сөзбен айтқанда, демократиялық үрдістерді өңірлерді дамытуға пайдалануда Қазақстан үшін мүмкіндіктер зор.
– Әңгімеңізге рақмет!
Жазып алған
Нұрлан ОРАЗҒАЛИ